O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Xalqaro  turizmda  turistik  talablarning  har  tomonligi  (kompleksligi)  va 
ko‘p xilligi. Sayohat chog‘ida turistlar har xil xizmatlarni iste’mol qilishadilar. Ya’ni 
umumiy,  turistik  xususiyatga ega  va  yo‘l-yo‘lakay  xizmatlar  turi.  Eng  avvalo  u o‘z 
hayotini  ta’minlovchi  xizmatlarga  ya’ni  turar  joyga,  ovqatlanishga,  shuningdek 
transportga  ehtiyoj  sezadi.  Turistlarning  bu  talablari  qismi  mahalliy  yashovchi 
talablaridan  kam  farq  qiladi.  Boshqa  qismi,  turist  sifatidagi  talablar  turistik 
migratsiyaning  uyg‘otuvchanlik  motivlari  keng  ufqlari  bilan  shartlangan  va  o‘ziga 
xos  (spesifik)  harakterga  ega.  Dam  olish,  ko‘ngil ochish va  yangi  taassurotlarga  va 
ega  bo‘lish  uchun  kishilar  rekreatsion  safarlarni  sotib  oladi.  Ya’ni  kasbiy 
qiziqishlarini  qondirishga  intilib,  u  ishga  doir  safarni  qabul  qiladilar,  ilohiy  urf-
odatlar  haqidagi  bilimini  mukammallashtirish  ehtiyoji,  diniy  sayohat  talabini 
qondiradi va h.k. 
Ko‘ngilxushlik, kasbiy qiziqishini qondirish, davolanish, o‘qish va bilim olish 
ayrim  boshqa  ehtiyojlar  turistik  safarlarning  bosh  motivlaridir.  Ular  o‘zaro  ma’lum 
kombinatsiyalarda turistik xizmatlarga mos keluvchi talablarni hosil qiladi. Masalan, 
kongresslar  va  anjumanlar  ishtirokchilari  nafaqat  asosiy  xizmatlarni,  balki  bevosita 
safar  bosh  maqsadiga  kirmagan  qo‘shimcha  xizmatlarni  ham  talab  qiladilar.  Ular 
safar  kongresslarigacha  va  undan  keyin  ishtiyoq  bilan  u  bu  narsa  harid  qiladilar, 
konsertlarga  boradilar,  ko‘gazmalarni  tomosha  qiladilar  va  shu  tariqa  kasb 
faoliyatlarini,  madaniy  dam  olish  bilan  qo‘shib  olib  boradilar.  Bir  qator  hollarda 
qo‘shimcha  xizmatlar  kongress  turizmidan  keladigan  barcha  tushumlarning 

---

                      
94 
yarimidan  ko‘prog‘ini  ta’minlaydi.  Ko‘pchilik  va  komplekslik  turistik  ehtiyojni 
qondirishda turistik xizmatlarning xilma-xilligini talab etadi.  
Turistik ehtiyojlar kompleksning harakteri haqida tasavvurlar safarga harajatlar 
tarkibi beradi. Yaponiyada xorijiy tashrif buyuruvchilarning yirik harajatlar ro‘yxati 
mehmonxonalarda  joylashish  ekan  barcha  harajatlarning  33  -  %,  harid  qilishga 
harajatlarning 27 - %, ovqatlanishga 15 % sarflanar ekan.