Asosiy samaradorlik kriteriyasiga mutaxassislik kiradi:
malakaviy faoliyatda mustaqillik hissi;
mehnat xavfsizligiga amal qilgan holda texnik talablarni bajarish;
ishlab chiqarishda vaqt va normalarni bajarish;
kasbiy faoliyatda fikrlash va o‘z-o‘zini nazorat qilib borish;
mehnat madaniyatiga qat’iy amal qilish;
mehnat faoliyatiga ijodiy yondoshish;
bajarilgan ish uchun mas’uliyat his qilish kabilar kiradi.
4. Oiladagi tarbiyaviy majburiyatlar va vazifalar.
Oila jamiyatning bir bo‘lagi. SHunday ekan, inson shaxsini shakllantirish oiladan
boshlanadi. Oila murakkab ijtimoiy guruh bo‘lib, biologik, ijtimoiy, axloqiy, mafkuraviy va ruhiy
munosabatlarning birlashuvi natijasida vujudga keladi. Oila tor maishiy tushuncha emas, balki u
ijtimoiy jamoadir. SHu sababli oilalar birlashib jamiyatni tashkil etadi.
Jamiyatdagi o‘zgarishlar oilaga ta’sirini ko‘rsatganidek, oiladagi o‘zgarishlar ham
jamiyatga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.
Buni biz 1998 yil mamlakatimizda “Oila yili” deb e’lon qilinishi misolida ko‘rishimiz
mumkin. SHu munosabat bilan hukumatimiz ishlab chiqqan tadbirlar oilani ijtimoiy muhofaza
qilish, oilada yoshlar tarbiyasiga e’tiborni kuchaytirish, oilaning huquqiy tamoyillarini
kengaytirish va boshqa oilani mustahkamlash bilan bog‘liq masalalarga qaratildi. Prezidentimiz
I.A.Karimov aytganlaridek: ”Xalqimiz qadim-qadimdan oilani muqaddas deb bilgan. Oila ahil va
totuv bo‘lsa, jamiyatda tinchlik va hamjihatlikka erishiladi, davlatda osoyishtalik va barqarorlik
hukm suradi. Oila farovonligi - milliy farovonlik asosidir”.
SHuni unutmaslik lozimki, farzandlarimizning har tomonlama kamol topishi uchun qulay
sharoitlar yaratilsagina oila tarbiyasi muvaffaqiyatli bo‘lishi mumkin. YOsh avlod hayotining ko‘p
qismi oilada o‘tadi. SHu boisdan turmushning murakkab muammolari bilan oilada tanishadilar.
Oiladagi mavjud an’analar, urf-odatlar, rasm-rusumlar va marosimlarning ijobiy ta’sirida yigit-
qizlar asta-sekin kamol topib boradilar. An’ana va marosimlar tarbiyaning qudratli quroliga
aylanadi.
Kelajagimizning qanday bo‘lishi hozirgi kunda biz tarbiyalayotgan yoshlarga bog‘liq.Bu
qonuniyat oilaning tarbiya borasidagi faoliyatiga ham bog‘liq. Oilaviy tarbiyaning murakkabligi
shundaki, har bir oila o‘ziga xos bir olam. U tarbiya ishida ham o‘ziga xos xususiyatlarni namoyon
qiladi.
Oilaviy tarbiya ijtimoiy tarbiya bilan uzviy aloqada bo‘lsagina, o‘sib kelayotgan yosh
avlod farovonligini ta’minlash mumkin. Oila tarbiyasidagi yutuqlar ota-onalarga pedagogik
bilimlar berish, oilaviy tarbiya bo‘yicha tajribalar almashishi, ota-onalarni tarbiyaviy ishlarga
qizg‘in jalb qilishga ham bog‘liqdir.
Har bir ota-ona o‘z farzandlarini tarbiyalash borasidagi burch va mas’uliyatlarini chuqur
anglashlariga bog‘liqdir. Bundan tashqari normal oilaviy muhit, ota-onaning obro‘si, to‘g‘ri
kundalik rejim, bolani kitobga va o‘qishga, mehnat qilishga o‘z vaqtida jalb qilishlari ham
muvaffaqiyat garovidir.
Ko‘rinib turibdiki, qadimdan ham, bugun va ertaga ham, bundan keyin ham aqlli, farosatli,
tafakkuri chuqur - bir so‘z bilan aytganda kamolotli farzand tarbiyalash muammosi dolzarbdir.
Xalq bunday
fazilatli insonlarni sevadilar, e’zozlaydilar va hurmat qiladilar.
Bunday tafakkurga boy kamolotli farzand tarbiyasining sarchashmasi oiladan boshlanadi.
Oila ana shunday tabarruk qal’adir. U qanday qurilishi lozim? Oila o‘zi nima va uning maqsad,
vazifalari nimalardan iborat?
Oila – voyaga etgan ikki jinsning sevish, ardoqlash, hurmat qilish asosida, ixtiyoriy
ravishda, qalb xohishi bilan tuzilgan qonuniy ittifoqidir.
Mo‘‘jazgina bir qal’a qurildi. Endi bu qal’ada bekinmachoq o‘ynalmaydi. YOshlikdagi
o‘yinqaroqlik, beboshlik, erkalik, beparvolik o‘rnini sezgirlik, mas’uliyat, andisha, javobgarlik
kabi fazilatlar egallay boshlaydi. Bunga har bir yosh tayyorlanib, mas’uliyat ko‘nikmasini his
qilib, oila maqsad
va vazifalarini tushunib, uqib bormog‘i lozim.
Oila maqsadi – ikki jinsning o‘zaro kelishuvi asosida farzandni dunyoga keltirish hamda
tabiat va jamiyatning davomiyligini ta’minlash.
