O'zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

1. 
Ijtimoiy foydali mehnat.
2. 
Oilaviy mehnat.
3. 
Mehnat faxriylari va turli mehnat vakillari bilan uchrashuv.
Mehnat ikki xil bo‘ladi:
Aqliy mehnat.
Jismoniy mehnat.
Aqliy mehnat  - shaxs uchun eng og‘ir mehnatdir. Bu mehnat aqliy zo‘r berishni talab 
qiladi,   uzoq   vaqt   davom   etadi   va   qunt   bilan   shug‘ullanishni   talab   qiladi.   Bu   mehnatning 
murakkabligi   yana   shundaki,   bundagi   natijalarning   namoyon   bo‘lishi   qiyinroq   bo‘ladi,   bu 
natijalarni shaxs deyarli tushunmaydi.
Akliy mehnati jarayonida tarbiyalanuvchilar turli darajada murakkablikka ega bo‘lgan va 
mustaqillikni turli darajada talab qiladigan bir qator aqliy, hamda amaliy xarakterlarni egallaydilar. 
Bu esa ularda bilimga qiziqishini, aqliy faoliyatning samarali turlarini shakllantiradi.
Akliy   mehnati   tarbiyalanuvchilarning   qurbi   etadigan   darajada   bo‘lishi   kerak. 
Tarbiyalanuvchilarning qurbi etmaydigan mehnat inson organizmiga ziyon etkazadi. O‘qishdan 
ko‘nglini sovutishi mumkin. SHu sababli pedagog har bir tarbiyalanuvchining yosh xususiyatini 
va   ta’lim   olishga   individual   tayyorligini   aniqlash,   shaxsning   e’tibori   va   tafakkuridagi 
xususiyatlarini bilishi, mehnat va dam olish rejimiga rioya qilishi muhimdir. O‘quv mehnatning 
bosh   vazifasi-shaxsni   o‘qishga   o‘rgatishdan,   uni   O‘quv   mehnati   metodikasi   va   texnikasini 
qurollantirishdan,   O‘zi   bilim   oladigan   bo‘lish   imkoniyatini     berishdan   iborat.   O‘quv   mehnati 
jarayonida ta’sir qiladigan ko‘nikma va malakalar tarbiyalanuvchilarning ijtimoiy foydali unumli 
mehnatda qatnashishga tayyorgarligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Tarbiyalanuvchini bo‘lajak mehnat 
faoliyatiga   tayyorlash   uchun   yaxshi   poydevor   bo‘ladi.   Pedagogning   o‘quv   muassasasi 
tarbiyalanuvchilarida darsliklar, kompyuter texnikasi bilan ishlash ko‘nikmasini shakllantirishda 
mehnat tarbiyasiga doir ishi ayniqsa muhim ahamiyatga ega. O‘quv mehnati jarayonida aqliy 
mehnat   madaniyati   hosil   qilinadi.   O‘rtoqlik,   xayrixohlik,   intizomlilik,   uyushqoqlik   singari 
fazilatlar   tarbiyalanadi.   Binobarin,   bo‘larning   bari   mehnat   tarbiyasini   eng   samarali   hal   qilish 
uchun xizmat qiladi.
Xulosa sifatida shuni ta’kidlash mumkinki, tarbiya jarayoni to‘xtovsiz va sistemali davom 
etadigan  jarayon  bo‘lib,  unga  pedagog,  tarbiyachi  rahnomalik  qiladi  va  tarbiyaning  ayni  vaqt 
uchun zarur bo‘lgan maqsadini, shu maqsadni hal etishga xizmat etadigan faoliyatni belgilaydi. 
Tarbiyalanuvchilarning ushbu faoliyatga aktiv ishtirok etishini ta’minlab, ular o‘rtasida ijtimoiy, 
jamoa, o‘rtoqlik aloqalari va munosabatlari uchun sharoit yaratadi.
Tarbiyani yaxshi yo‘lga qo‘yish uchun uning harakatlantiruvchi kuchini, tarbiya jarayoni 
manbaini yaxshi bilish va hisobga olish muhimdir.