O'zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Aqliy tarbiya
Bozor iqtisodiyoti sharoitida kelib chiqayotgan yangidan-yangi muammolarni ilmiy asosda 
hal   qila   oladigan   shaxsni   tarbiyalash   bosh   masala   hisoblanadi.   Buning   uchun   esa   aqliy 
qobiliyatlarni   rivojlantirish,   aqliy   mehnat   qilish   madaniyatiga   o‘rgatish   zarur.  Aqliy   tarbiyani 
shakllantirishda faqat tushuncha va faktlardan foydalanishning o‘zi etarli emas, buning uchun 
fikrlash,   isbotlash,   xulosa   chiqarish,   umumlashtirish,   sistemalashtirish,   taqqoslash,   asosiy 
ma’lumotni ajratib olish kabi jarayonlarni ham faol qo‘llash lozim bo‘ladi. Bo‘larning hammasi 
dars vaqtida amalga oshirib borishi aqliy mehnatni to‘g‘ri tashkil qilish malakasini shakllantirish 
kerak. Aqliy mehnatni to‘g‘ri tashkil qilish, talabalarga mustaqil bilim olishda eng muhim element 
bo‘lib hisoblanadi. Aqliy tarbiya o‘quvchilarda aqliy mehnatni to‘g‘ri tashkil etish, o‘zini-o‘zi 
boshqarish, o‘zini-o‘zi nazorat qilish, malakasini hosil bo‘lishiga ko‘maklashadi. Aqliy tarbiya 

---

talabalarda didaktikani jamlab olish xususiyati, xotirasini mustahkamlash, fikrlash operatsiyalarini 
ratsional o‘tkazish kabi malakalarni o‘stiradi.
Aqliy tarbiyasi etuk, o‘tkir zehnli, zukko va zakovatli insonlarni xalqimiz donishmand 
kishilar   deb   ataydilar.  Donishmandlik   -   bu   donolik.   Donolik   -   bu   insonning   eng   buyuk   va 
oliyjanob fazilatidir. Donolik shunday bir noyob ne’matdirki, u har kimga ham nasib etavermaydi. 
SHuning uchun bo‘lsa kerak, xalq donoligida «Aql toji oltindan, oltin har kimda ham bo‘lmas», - 
deyiladi.