O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Mobil to‘lovlar  - xizmat sifatida  
To‘lovchining bank mahsulotiga ("mobil hamyon")  oldindan 
to‘langan pul mablag‘lari joylashtirilgan mobil telefon yordamida 

---

186 
to‘lovni  amalga  oshirish    vositasi. Shu  bilan  birga,  to‘lovchi  bi-
rinchi  bo‘lib  pulni  mobil  aloqa  operatoridagi  shaxsiy  hisobidan 
"mobil hamyon" deb nomlangan pulni  o‘z  mobil telefonida oper-
atsiyalarni amalga oshirish orqali o‘tkazadi (yakuniy harakatlar). 
Mobil  to‘lovlar  o‘zlarining  shaxsiy  hisobraqamlariga  ega 
bo‘lmagan  yoki  mobil  savdo  xizmatlaridan    foydalanishni 
istamaydigan  uyali  aloqa  abonentlari  uchun  ham  xizmat  qi-
ladi. Odatda,  bunday  to‘lovlar  kichik  miqdorda,  ya’ni,  mikro 
to‘lovlar,    bir  martalik  xaridlarda,  shuningdek,  doimiy  asosda 
(kommunal,  telefon,  televizor)  xizmatlar  uchun  haq  olishni, 
to‘lovlar bo‘lishi mumkin. 
Mobil  terminallar  yordamida  amalga  oshiriladigan  pul 
mablag‘lar  bilan  opratsiyalar  masofaviy  va  bevosita   sotish 
nuqtalarida  qilinadiganlarga,  hamda  mikro-to‘lovlar  va  makro-
to‘lovlarga    bo‘linadi.    Micro - to‘lov  jamoat  transportida,  parki, 
kino chiptalari uchun to‘lov hisoblanadi. Makro to‘lovlar deganda 
“yirik”  mollarni  va  xizmatlarni  xarid  qilish,    yoqilg‘I  shahob-
chalarida,  restoranlarda,  do‘konlarda  haridlarni,  aviachiptalarni 
 sotib olish va hokazo (2.7.1-rasm). 
 Mobil tijoratning iste’molchilarga afzalligi  aniq. 
Bu  hisoblarning  soddaligi  va  qulayligi,  harakatchanlik, 
to‘lovlarni qayta  ishlashning  yuqori  tezligi. Bundan tashqari,  mo-
bil 
aloqadan 
keng 
foydalanish 
tufayli 
bunday 
"mobil 
hamyon" ning tabiiy mavjudligi muhimdir. 
Mobil  tijorat muhim  salohiytga  va  bir  qator  qo‘shimcha 
biznes imkoniyatlariga ega:  

 cheklovlar yo‘qligi (xabarni  qabul qilish va ma’lumotlarni 
o‘qib olish uchun, xarid qilish uchun uchun  kompyuter yoki inter-
netga  yaqin  bo‘lish  shart  emas,    faqat  bitta  mobil  telefonni  o‘zi 
kifoya); 

 mahalliylashtirish ( GPS kabi  texnologiyalar ma’lum  bir 
mintaqaga tegishli ma’lumotlarga kirishga imkon beradi ) ;  

 shaxsiylashtirish (telefon  -  egasini  aniqlashingiz  mumkin 
bo‘lgan shaxsiy qurilma. Munosabatlarni har bir alohida mijoz bi-
lan o‘rnatish  mobil tijorat ko‘chli tomoni.   
 

---

187