O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti



Download 4,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet118/340
Sana19.08.2021
Hajmi4,54 Mb.
#151511
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   340
Bog'liq
Янги-Raqamli iqtisodiyot asoslari дарслик

 
2.3.1-rasm. Elektron biznesda elektron tijoratning o‘rni 
 
Elektron tijorat deganda tomonlar o‘rtasida o‘zaro axborot va 
kommunikatsiya  texnologiyalari,  tizimlari  va  tarmoq  imko-
niyatlaridan  foydalangan  holda  amalga  oshiriladigan    har  qanday 
shakldagi bitimlar. 
Elektron  tijorat bu  mahsulotni  yetkazib  berish  shakli  bo‘lib, 
unda  tovarlarni  tanlash  va  buyurtma  qilish  kompyuter  tarmoqlari 
orqali  amalga  oshiriladi  va  xaridor,  yetkazib  beruvchi  o‘rtasidagi 
Ishlab  
chiqarish 
Marketing 
Sotuv+to‘lov 
Xarid 
qilish 
Elektron tijorat 
Elektron tijorat 


126 
to‘lovlar  elektron  hujjatlar  yoki  to‘lov  vositalaridan  foydalangan 
holda  amalga  oshiriladi. Shu  bilan  birga,  jismoniy  shaxslar  ham, 
tashkilotlar  ham  tovarlar  (yoki  xizmatlar)ning  xaridorlari  sifatida 
ishtirok etishlari mumkin (2.3.2-rasm). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.3.2-rasm. Biznes ishtirokchilarining o‘zaro ta’siri 
 
Elektron  tijorat  va  elektron  biznes  o‘rtasidagi  asosiy 
farqlar 

 elektron biznes tijorat komponentiga ega bo‘lishi yoki bo‘l-
masligi mumkin ; 

 elektron  tijorat  - telekommunikatsiya  texnologiyalaridan 
foydalangan  holda marketing,  sotish, tovarlar  /  xizmatlarni  sotib 
olishdan iborat bo‘lgan elektron biznesning cheklangan ko‘rinishi; 

 elektron  biznes  bir  nechta  kompaniyalarni  zanjirga 
birlashtirish  orqali  qo‘shilgan  qiymat  ketma-ketligini  qo‘llab-
quvvatlaydi; 
Buyurtma shakli 
Hisobga olish 
ma’lumoti 
To‘lov shakli 
Hisobdan 
chiqargan
ligi 
haqida 
ma’lumot 
Banklararo almashuv 
Javob va schyot 
fakturalar 
Yetkazish 
xizmati 
Каtaloglar 
Yetkazish haqida 
ko‘rsatma 
Yetkazib 
berish xabari 
Xaridor 
 
 
 
Yetkazib 
beruvchi 
 
 
Mijoz bаnki
 
Yetkazib beruvchi 
banki 


127 

 elektron  biznesning  asosiy  e’tibori    yetkazib  berish  zan-
jirlarini va kompaniyaning ichki faoliyatini boshqarish  
Elektron tijorat obyektlari 

 qonun  hujjatlariga  muvofiq  egallabolishi  mumkin  bo‘l-
gan tovarlar,  shu  jumladan,  moddiy  aktivlar,  mahsulotlar, 
buyumlar,  xom  ashyo,  sanoat  maqsadlari  uchun  mahsulotlar  va 
boshqa mulk huquqi obyektlari; 

 ish; 

 xizmat. 
Elektron tijorat subyektlari 

 shaxslar mulkchilik  shaklidan  va  yuridik  -  huquqiy shak-
lidan qat’iy nazar, yuridik shaxslar, shu jumladan chetellik yuridik 
shaxslar; 

 moliyaviy institutlar; 

 boshqa yuridik shaxslar; 

 davlat huquq subyekti sifatida; 

 hokimiyat organlari; 

 elektron  tijoratda  qatnashadigan davlat  tashkilotlari  vakil-
lari: 
- elektron tijorat bilan shug‘ullanuvchi shaxslar; 
-  tegishli tovarlar, ishlarning xaridorlari va buyurtmachilari 
  yoki xizmatlar. 
Dastlab,elektron  tijorat  deganda  kompyuter  tarmoqlari 
orqalitovarlarni sotish va mablag‘larni o‘tkazish tushuniladi. 
Kredit yoki telefon kartasidan foydalanganda, biz elektron ti-
joratda ishtirok etamiz. 
Banklar   elektron  to‘lov  tizimlari  yordamida  mablag‘lari 
o‘tkazmalarini  amalga  oshirganda,  ular  elektron  tijoratda 
qatnashadi. Biroq,  bank  to‘lov  tizimlari  ochiq  bo‘lmaydi. Bunday 
tizimning  ishlash  imkoni  unda  ishtirok  etayotgan  banklar  yoki 
ma’lum bir bank mijozlari bilan cheklanadi. 
Shu  bilan  birga,  Internet  ochiq  tizim  bo‘lib,  foydalanuv-
chilarning o‘zaro harakatining mutlaqo yangi turini anglatadi. 


128 
Shu  sababli,  endi  "elektron  tijorat"  atamasi  Internetdan 
foydalanish  mumkin  bo‘lgan  deyarli  barcha  jihatlarni  qamrab 
oladi. 
Elektron  tijoratning quyidagi ikki  jihatini ajratib  ko‘rsatish 
mumkin : 

 Elektron  tijorat Internetda savdo  sifatida. Elektron  tijorat 
Internetdan foydalangan holda tovarlar va xizmatlarni sotishni o‘z 
ichiga oladi. 

 Elektron tijorat  bozor  sifatida. Elektron  tijorat  faqatgina 
mahsulotlarni  sotib  olish  va  sotish  bilan  cheklanmaydi. Masalan, 
virtual  do‘kon  nafaqat  o‘z  Internet-foydalanuvchilariga  o‘z 
mahsulotlarini  taklif  qilishi,  balki  mahsulot  etkazib  beruvchilarni 
izlashi,  ular  bilan  shartnomalar  tuzishi,  to‘lovlarni  amalga  oshiri-
shi,  xodimlarni  yollashi  va  Internet  orqali  marketing  kampaniya-
larini o‘tkazishi mumkin. Shu bilan birga, elektron tijorat jarayon-
ida  ishtirok  etadigan  kompaniyalar  bu  haqda  hatto  xabardor 
bo‘lmasliklari mumkin. Elektron tijorat tovarlarni ishlab chiqarish, 
taqsimlash  va  almashish  jarayonlariga,  shuningdek,  iste’mol-
chining  mahsulot  to‘g‘risida  qanday  ma’lumot  olishi  va  savdo 
bitimi tuzishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. 

Download 4,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   340




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish