O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
2.1.1-rasm. Roland Morenning smart - kartasi 
 
Ma’lumotlarning elektron almashinuvi ( EDI ) bu har qanday 
tijorat hujjatlarini yagona markaz orqali xavfsiz kanallar orqali ti-
jorat  hujjatlari  bilan  avtomatik  almashish  imkonini  beradigan 
texnologiya (2.1. 2-rasm): 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.1.2-rasm. Elektron ma’lumotlar almashinuvi 
 
 

---

108 
1976-yilda Stenford universitetining amerikalik matematiklar 
Witfild,  Diffi  va  Martin  Xelman elektron  imzoning haqiqiyligini 
va  muallifligini  tasdiqlashning  qonuniy  vositasi  sifatida raqamli 
imzo g‘oyasini yaratadi. Mualliflar tomonidan yaratgan tamoyillar 
elektron autentifikatsiya (aniqlash), elektron muomalalar va elect-
ron pullar uchun asos yaratdi . 
1973-yilda   Umumjahon  Banklararo    Moliyaviy    Telecom-
munikatsiyalar    Jamiyati  (eng. Worldwide  Interbank  Financial 
Telecomminications   (S.W.I.F.T.)  ta’sis  etildi.   Ta’sischilar 
19 mamlakatning   248 banklari  hisoblanadi.   S.W.I.F.T. tizimi 
moliyaviy operatsiyalar uchun umumiy standartlar tashkil etish va 
umumiy  ma’lumotlar  qayta  ishlash  tizimini  shakllantirish  uchun 
mo‘ljallangan edi.       
S.W.I.F.T.   tizimi  butun  dunyo    moliyaviy  muassasalariga 
moliyaviy  operatsiyalar  haqida  ma’lumotni    yuborish,  xavfsiz 
standartlashtirilgan va ishonchli shaklda olish uchun imkon beradi 
(2.1.3-rasm ) . 
Hozirgi  vaqtda    S.W.I.F.T.tarkibiga  197  mamlakatning  7000  
dan ortiq yirik kredit va jahon muassasalar kiradi,  S.W.I.F.T. trafi-
gining umumiy hajmi  kuniga 1,5 milliard xabarlarni tashkil etadi. 
 
 
Manba: www.finance.ru 
2.1.3-rasm. S.W.I.F.T 
 

---

109 
XX  asr  80-yillarning  boshlarida   Amerika  Qo‘shma 
Shtatlarida  yopiq  elektron  tarmoqlarda  maxsus  dasturiy  ta’minot  
yordamida  mijozlarga  bank  operatsyalarini  amalga  oshirish 
dastlabki tizimlari paydo bo‘ldi. 
XX asr 80-yillari o‘rtalarida Electronic Data Interchange for