O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Administration, 
Commerce 
and 
Transport 
(EDIFACT) 
ma’lumotlar  electron  almashuvining    halqaro  standarti  paydo 
bo‘ldi.  Standartdan    foydalanishi elektron  telekommunikatsiya 
vositalari    yordamida  tijorat  faoliyatni  yuritish  tartibini  sezilarli 
darajada soddalashtirdi.   
Elektron 
biznesni 
yanada 
rivojlantirishni 
kompyuter 
tarmoqlaridan  foydalanmay  tasavvur  qilib    bo‘lmaydi.   60-yil-
larning boshida  mutaxassislar dunyoning  har qanday joydan ke-
lajakda  dasturlar  va  ma’lumotlar  bazalarga  bir  zumda  kirishni 
ta’minlash  uchun  odamlar  o‘rtasida  global  kompyuter  aloqani 
o‘rnatish iloji borligi haqida fikr yurita  boshladi. 
1962-yil  avgust  oyida  Massachusets  texnologiya  instituti 
(AQSH)  J.Liklider  tarmoq  orqali  o‘rnatiladigan    ijtimoiy  o‘zaro 
aloqaning  hujjatli  tavsifini  o‘z  ichiga  olgan  bir  qator  g‘oyalarni  
yaratdi. U o‘zaro  bog‘langan  kompyuterlarning  global  tarmog‘ini 
yaratishni  oldindan  aytib  berdi,  uning  yordamida  har  bir  kishi 
istalgan kompyuterda joylashgan  ma’lumotlar  va  dasturlarga  te-
zkor kirish imkoniyatiga ega bo‘ladi .  Bu konsepsiya Internetning  
bugungi holatiga  juda o‘xshash bir tushuncha. 
1967-yilda axborot  texnologiyalari  va  kompyuter  tarmoqlari 
sohasida  amerikalik  muhandis  va  olim L.Robert ARPAnet 
kompyuter tarmog‘ini tuzish rejasini taqdim etdi (2.1.4-rasm.).  
Eslatma.  2.1.4-rasmda  bo‘sh    doira  –  chegaralgan    foyda-
lanishga  ega  kompyuter,  chizig‘i  bor  doira  –  bitta  foydalanuvchi 
uchun terminal . 
ARPAnet (ingliz tilida  Advanced Research Projects Agency 
Network) -1969
- yilda  AQSH  Mudofaa    Vazirligining  Istiqbolli  
tadqiqotlar  agentligi   (DARPA) tomonidan  yaratilgan   kompyuter 
tarmog‘i bo‘lib,     Internet   tarmog‘i  bo‘yicha  prototipi    (bosh-
lang‘ich namunasi) bo‘lgan.              
 

---

110