O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Jamoat transportida harakatlanayotganda o'z xavfsizligimizni 
qanday ta'minlashimiz lozim?
Jamoat transportida o'tirishga joy 
bo'lmagan taqdirda salonning markaziga o‗tib turishga harakat 
qiling. Avariya va zaxira chiqish yo‗llarining joylashuviga e‘tibor 
bering. Tramvay va trolleybuslarning elektr manbayi insonning 
elektrdan jarohatlanishida qo‗shimcha xatar keltirib chiqaradi 
(ayniqsa, yog'inli havoda). Shuning uchun o'tiradigan joylar 
xavfsizroq hisoblanadi. Agar salon kuchlanish ostidaligi ma‘lum 
bo‗lsa, uni tark eting. Avariya vaqtida chiqish yo'lida tiqilinch 
bo‗lishi mumkin. Bunday paytda avariya chiqish yo‘lidan 
foydalaning. Maxsus shnurni tortib, oynani chiqaring.
Salonda yong‗in sodir bo‘lsa, bu haqda haydovchiga ma‘lum 
qiling. Eshiklarni, avariya chiqish yo'llarini oching yoki oyn ani 
sindiring. Salonda o‗t o‗chirish vositasi bo‗lsa, yong'inni o'chirish 
choralarini qo‘llang. Nafas yo'lingizni dastro'mol, sharf yoki 
boshqa kiyim elementlari yordamida tutundan himoya qiling. 
Salondan egilib, metall bo‘laklariga tegmagan holda tashqariga 
chiqishga harakat qiling. 
Avtobus suvga qulasa salonning yarmi suv bilan to‘lishini 

---

159 
kuting, nafasni ushlab, eshik, avariya chiqish yo‘llaridan 
tashqariga chiqib olishga harakat qiling. 
Havo transportidagi avariyalar. 
Aviatsiya halokatlari 
ko‗plab sabablar tufayli sodir bo‘ladi. Samolyot ayrim 
konstruksiyalarining buzilishi, dvigatellarning ishlamay qolishi, 
boshqaruv tizimi, elektr, aloqa, uchirish tizimining ishdan 
chiqishi, yoqilg'i yetishmasligi, ekipaj va yo‘lovchilar hayoti 
xavfsizligini ta‘minlashdagi uzilishlar og‗ir oqibatlarga olib 
keladi. 
Dekompressiya
- bu samolyotning germetikligi buzilganda 
salondagi havoning siyraklashishidir. Tez dekompressiya odatda 
qattiq g‗uvillash bilan boshlanadi (havo chiqib ketayotgan 
bo‘ladi). Salon chang va tuman bilan toladi. Ko‗rinish birdan 
pasayadi. Odam o'pkasidan havo tez chiqib keta boshlaydi va uni 
ushlab qolib bo‘lmaydi. Bir vaqtning o‘zida quloqlarda 
shang'illash va ichakda og‗riq paydo bo‘lishi mumkin.