O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

YO„L HARAKATI HODISASI YUZ BERGANDA 
HARAKATLANISH TARTIBI 
 
Temir 
yo„l 
transportidagi 
avariyalar. 
Temir 
yo‗l 
transportidagi avariya va halokatlarga asosan yo‘llar, harakatdagi 
tarkib, 
signalizatsiyaning 
nosozligi, 
dispetcherlar 
xatosi, 
mashinistlarning e‘tiborsizligi va loqaydligi sabab bo`ladi. 
Harakatdagi 
tarkibning 
relslardan 
chiqib 
ketishi, 
to‗qnashuvlar, pereyezdlardagi to‗siqlarga borib urilish, bevosita 
vagonlarning o'zida yong`in va portlashlarning kelib chiqishi 
ko‗proq sodir bo‘ladi. Shunga qaramay, poyezdda yurish 
samolyotda 
uchishdan 
taxminan 
uch 
marta, 
avtomobilda 
yurishdan 10 marta xavfsizroqdir. 
Asosiy profilaktika qoidalari.
Xavfsizlik nuqtayi nazaridan olib 
qaraganda poyezddagi eng yaxshi joylar - markaziy vagonlar, 
avariya chiqish joyi - derazasi mavjud bo'lgan yoki chiqish 
eshigiga yaqin joylashgan kupelar, pastki o‗rindiqlardir.
Vagonga chiqishingiz bilanoq, avariya chiqish joylari va o‗t 
o‗chirgichlar qayerda joylashganligini bilib oling. Quyidagi 
qoidalarga rioya qiling: 
-poyezd 
harakatda 
bo`lgan 
vaqtda 
tashqi 
eshiklarni 
ochmang, 
zinalarda 
turmang 
va 
derazadan 
boshingizni 
chiqarmang; 
-yuklaringizni yuqoridagi yuk joylashtiriladigan tokchalarga 
yaxshilab joylashtiring; 
-zarurat bo‘lmasa stop-kranni ishga tushirmang; 
-hatto yong'in chiqqan taqdirda ham ko‗prik ustida, tonneld a 

---

156 
va evakuatsiya o
`
tkazish qiyinlashib ketadigan boshqa joylarda 
poyezdni to‗xtatish mumkin emasligini yodda tuting; 
-faqat belgilangan joylarda cheking; 
-o'zingiz bilan yonuvchi, kimyoviy va portlash xavfi mavjud 
moddalarni olmang; 
-vagonning elektr tarmog‗iga maishiy ro‗zg
`
or asboblarini 
ulamang; 
-yonayotgan rezina hidini sezsangiz yoki tutun paydo bo'lsa, 
zudlik bilan vagon kuzatuvchisiga murojaat qiling.
Temir yo'l avariyasi vaqtida qanday harakat qilish kerak?
 
Halokatga uchraganda yoki to'satdan poyezdni to‗xtatishga 
to‗g
`
ri kelganda yiqilib tushmaslik uchun o‗zingizni mahkam 
tuting. Buning uchun dastaklarni ushlab oling, devor yoki 
o‗tirgichga oyoqlaringiz bilan tiralib oling. Vagon poliga o'tirib 
olish xavfsizroq. Birinchi zarbadan so`ng bo‗shashmang va 
mushaklaringizni to tarkibning harakati batamom to'xtaganiga 
ishonch hosil qilmaguningizcha zo‗riqqan holda tuting.