O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

«Toshqin, sel oqimlarini oqizib yuborish va ko„chki 
hodisalari bilan bog„liq bo„lgan halokatli oqibatlarning oldini olish 
hamda ularni bartaraf etish chora-tadbirlari to„g„risida» 
gi 201-
sonli qaroridir. 
Qarorda ko‗rsatilishicha, respublika davlat hokimiyat organlari 
tabiiy ofatlar xavfini kamaytirish va ularning oqibatlarini tugatish bora- 
sida muayyan tajriba orttirganlar. Shu bilan birga har yili sel, toshqin, 
o‗pirilish va ko‗chkilar tufayli yuzaga keladigan favqulodda vaziyatlar 
katta vayronagarchiliklarga sabab bo‗ladi, respublika xalq xo‗jaligiga 
jiddiy zarar etkaziladi, ba‘zan esa odamlarning o‗limiga sabab bo‗ladi. 
Masalan, qaror qabul qilingan vaqtda respublikada 400 ga yaqin aholi 
yashash joylari va 300 dan ortiq xalq xo‗jaligi ob‘ektlari xavfli zonalar 
da joylashgan edi. 
Sel, toshqin oqimlarini talofatsiz oqizib yuborish, ko‗chki hodisa- 
larining oldini olish va ularning oqibatlarini bartaraf etish maqsadida 
Vazirlar Mahkamasi quyidagicha qaror qabul qildi: «Joylarda tabiiy 
ofatlarning oldini olish va ularning oqibatlarini tugatish, shuningdek, 
odamlarning to‗liq xavfsizligini ta‘minlash bo‗yicha ishlarni tashkil 
etish uchun shaxsiy javobgarlik viloyatlar, shaharlar, tumanlar hokim- 
lari, vazirliklar, idoralar, korxonalar va tashkilotlar rahbarlarining 
zimmasiga yuklansin». 
Qarorda O‗zbekiston Respublikasi Davlat geologiya qo‗mitasi tax- 
min etilayotgan tabiiy ofatlarni kataloglashtirish va pasportlashtirish 
asosida oldini olish chora-tadbirlarining asoslangan tizimini ishlab chi- 
qishi, selga, ko‗chkiga va shu kabilarga qarshi chora-tadbirlar birinchi 
navbatda loyihalashtirilishi lozim bo‗lgan hududlarni aniqlashi lozimligi 
alohida ta‘kidlangan hamda turli vazirlik va idoralarning vazifalari aniq, 
ravshan ko‗rsatib berillgan. 
Favqulodda vaziyatlar vaziri huzurida har yili vazirliklar, idoralar, 
hokimiyatlar rahbarlari va favqulodda vaziyatlar boshqarma boshliqlari 
bilan toshqin, sel va ko‗chki xavfi mavsumiga tayyorgarlik bo‗yicha yi- 
g‘lishlar o‘tkaziladi. Favqulodda vaziyatlar vazirligi, Davlat geologiya 
qo‗mitasi, Gidrometerologiya Bosh boshqarmasi xodimlari, mahalliy 
idora rahbarlari ishtirokida yer ko‗chkisi, suv va sel toshqinlari ro‗y 
beradigan hududlar nazoratdan utkaziladi. Masalan,1999 yilda 
tekshirishlar natijasida baland tog‘ hududlarida joylashgan 238 ta xavfli 
ko‘llar, 46 ming m
2
hududdagi suv va sel toshqinlari ro‗y bera digan 

---

23 
joylar, 27 ming m
2
sel toshqinlarini yigish inshootlari,mingga yaqin suv 
va sel toshqinlari ro‗y beradigan daryo,soylar aniqlangan. 
Joylardagi imkoniyatlardan biri muqobil xizmatchilari hisobiga ix- 
tiyoriy avariya-qutqaruv tuzilmalarini tashkil qilish,ularni zarur kiyim-
kechak, asbob-uskunalar bilan ta‘minlash va umuman moliyaviy, mod- 
diy texnik zahiralarni to‗plash ishlarini tashkil qilish muhim vazifalardan 
biri hisoblanadi. Hal qilinmagan muammolar qatoriga ko‗chki va tosh- 
qin xavfli hududlaridan aholini ko‗chirish; sel kelishi holatlarini 
oldindan bilish; xavfli joylarda yangi qurilishga yo‗l qo‗ymaslik; rahbar 
xodimlarni va aholini favqulodda vaziyatlarga tayyorlash va shu sharoit- 
larda xavfli joylarda yashayotgan aholimizni ijtimoiy himoya qilish 
maqsadida sug‗urta tizimlaridan tula darajada foydalanish muammolari 
kiradi. 
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1996 yil 18 
yanvardagi 32-sonli