O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi samarqand davlat unversteti raqamli texnologiyalar fakulteti kompyuter ilimlari va dasturlash

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI SAMARQAND DAVLAT UNVERSTETI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR FAKULTETI KOMPYUTER ILIMLARI VA DASTURLASH TEXNOLOGIYALARI YO`NALISHI 206 GURUH TALABASI JUMANOVA MUNAVVARNINING AXBOROT XAFSIZLIGI FANIDAN


MUSTAQIL ISHI

Tayyorladi: Jumanova Munavvar

Qabul qildi: Jurayev Jonibek


SAMARQAND 2022

Mavzu: Playfair bigramma shifri. Hill kriptotizimi

Reja:

1. 
   Kirish
   
2. 
   Playfair shifirlash;
   
3. 
   Wheatstone juft kvadrat;
   
4. 
   Hill kriptotizimi va unga doir masalalar;
   
5. 
   Playfair bigramma shifrlashga misol;
   

Kirish
Axborotlarning har xil turlari mavjud bo’lib ularni qanday turda bo’lishiga qaramasdan muhimliligiga qarab shifrlashga to’g’ri keladi. Axborotning muximlik darajasi qadimdan ma’lum.Shuning uchun xam qadimda axborotni himoyalash uchun turli xil usullar qo’llanilgan. Ulardan biri–sirli yozuvdir. Undagi xabarni xabar yuborilgan manzil egasidan boshqa shaxs o’qiy olmagan. Faqat bir necha o’n yil oldin hamma narsa tubdan o’zgardi, ya’ni axborot o’z qiymatiga ega bo’ldi va keng tarqaladigan mahsulotga aylandi. Uni endilikda ishlab chiqaradilar , saqlaydilar , uzatishadi, sotadilar va sotib oladilar. Bulardan tashqari uni o’g’irlaydilar, buzib talqin etadilar va soxtalashtiradilar. Shunday qilib, axborotni himoyalash zaruriyati tug’iladi.
Himoyalangan axborot o’z egasiga borguncha turli xil xujumlarga uchrashi mumkin. Bu xolatlarda begona qo’llar axborotni olgan taqdirda ham undan foydalana olmaydi. Bu esa malumot xavfsizligini ta’minlaydi.
Hozirgi kunda axborotlar internet orqali yuboriladigan bo’lgan va unga bo’lgan kiberhujumlar ham zamonaviylashib ketgan. Shuning uchun ham hozrgi kunda shifrlash katta axamiyatga ega.
Quyidagi mavzudaPlayfair shifirlash va Hill kriptotizimi haqida bilib olamiz.