O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samdu oʻzbekiston-finlandiya pedagogika instituti

Savol va topshiriqlar:
1. Matnni ifodali o‘qing.
2. Abdulla Qodiriyning qanday asarlarini o‘qigansiz?
3. Matndan sifat so‘zlarni toping va daftaringizga ko‘chiring.
4. Matnning oxirgi xatboshisini o‘quv tilingizga tarjima qiling.
Topshiriq. Abdulla Qahhor ijodidan keltirilgan quyidagi matnni ifodali o‘qing. Matnda keltirilgan sifatlarni daftaringizga ko‘chiring.
Martning oxirgi kunlari. Ko‘k yuzida suzib yurgan bulut parchalari oftobni bir zumda yuz ko‘yga solyapti. Oftob har safar bulut ostiga kirib chiqqanida, bahor kelganidan bexabar hanuz g‘aflatda yotgan o‘t-o‘lanni, qurt-qumursqani uyg‘otgan, avvalgidan ham yorug‘roq, avvalgidan ham issiqroq shu’la sochayotgandek tuyuladi.
Kasalxonaga yaqinda tushgan Mirrahimov, jikkakina kishi, o‘ziga juda ham katta ko‘k xalatga burkanib, yengchadan boshini chiqarib turgan sichqondek derazadan ko‘chaga qarab o‘tirgan edi, birdan tutaqib ketdi: shunday havo bo‘lsa-yu, oyoq-qo‘li butun odam ko‘chaga chiqolmay, derazadan mo‘ralab o‘tirsa!..

Sifat (Прилагательное)

Predmctning belgisini bildirgan so'zlarga sifat deyiladi. Sifat qanday? ganaga? gaysi? savollariga javob beradi. Sifat ot bilan son va kelishikda moslashmaydi.Chiroyli uy, chiroyli uyga, chiroyli uylarda; O'zbek tilida sifatlar asliy va nisbiy bo'ladi. 1.Asliy sifatlar: oq, qizil, sariq, yashil, yaxshi, katta; 2.Nisbiy sifatlar. Nisbiy sifatlar boshqa so'z turkumlaridan yasaladi:bu sifatlarni darajalab bo‘lmaydi. aql-aqlli, ish-ishchan, savod- savodsiz; Sifat gapda aniqlovchi, hoi va kesim vazifasida kelishi mumkin.

Часть речи, которая обозначает признак или качество предмета, называется прилагательным. Прилагательные отвечают на вопросы какой? какая? какое? который? которая? которое? Прилагательные не согласуются с существительными ни в числе, ни в падеже.В узбекском языке прилагательныебывают качественными и относительными. 1Качественные прилагательные: белый, красный, желтый, зеленый,хороший, большой. 2Относительные прилагательные. образуются из других частей речи. Прилагательные в предложении могут выполнять роль определения, обстоятельства и сказуемого.

Topshiriq. Maqollarni yodlang. Otlashgan sifatlarni aniqlang.
Yaxshi yaxshiga yondashtirar. yomon yo‘ldan adashtirar. Mard bir marta o‘ladi, qo‘rqoq yuz marta. Yaxshidan ot qolar, yomondan dod.
Va'daga vafo-mardning ishi, va'dasiz-subutsiz kishi. Yaxshiga qora yuqmas, yomonga el boqmas. Qozonga yaqin yursang qorasi yuqar, yomonga yaqin yursang balosi. To‘g‘ri o‘zadi, egri to‘zadi.


Topshiriq. Gaplarni ko‘chiring. Sifatlarni topib, asliy yoki nisbiyligini aniqlang. Sifat yasovchi qo‘shimchlarning tagiga chizing.
Hali kelsa ko‘rasiz, biram chiroyli, yonoqlari xuddi anordek ,qip -qizil ko‘zlari qop-qora. Menga Otabek degan yosh, nihoyatda chiroyli,xusbichim bir yigit yo‘lda hamroh bo‘ldi. Po‘rim xrom etik, yangi ko‘k moviy kitel-shim kiygan, soch qo‘ygan, bosh yalang, qalin qoshli, za’faron yuzli bu yigit kim bo‘ldi ekan-a? mana bu butun yer yuzini titrayotgan urush to‘g‘risidagi jangnoma qiziq emasmi? Tol novdalari orasida yuzlar tilim-tilim bo‘lganga o‘xshab oy ko‘rindi.