O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

4) Hisoblashlarda o'rin almashtirish xossasini qo’llash.
303. Quyida keltirilgan mashqlardan ko'paytirishning o'rin almashtirish xossasini mustahkamlashga yordam beradigan mashqlarni tanlang.
1. Yulduzchalar o’rniga «<», «>», «=» belgilarini qo’ying:
8x2g’8x3 2x5+2g’2x6
3x5g’3x4 9x4-9g’9x3
2. Boshqacha qilib qanday yozish mumkin?
6+6+6+6+6=
2x3=
3. Keyingi misolning natijasini oldingi misolning natijasidan foydalanib hisoblang:
4x9=36 8x9=72 32x2=64
9x4= 9x8= 2x32=
4. Amalning qanday belgisi tushurib qoldirilgan:
7…3=3x7, 9x5=5…9?
«=» belgisi to’g’ri qo'yilganligini tekshiring: 5+5+5=3+3+3+3+3, 2+2+2+2=4+4. Tenglikning o'ng va chap tomonlarini ko’paytirish bilan almashtiring.

Tushurib qoldirilgan sonni qo’ying:

3x7=..x3 8x9=9x .
O’quvchilarga shu maqsadda taklif qilish mumkin bo’lgan mashqlarni «Matematika – 2» darsligida toping.
304. Quyidagi topshiriqni bajarishda o'quvchilarning mumkin bo’lgan fikrlashlarini keltiring: «Quyidagi ko’paytmalarning qiymatlarini toping: 24x2, 15x3, 42x2, 2x24, 3x15, 2x24». Topshiriq qanday maqsadda berilgan?
305. O’ylab ko'ring, topshiriqni bajarishda qanday fikrlasa, maqsadga muvofiq bo'ladi; oldingi misolning natijasini toping:
6x8=48 4x6=24 9x5=45
7x8= 5x6= 8x5=


4.3. Amallar hadlari va natijalari o'rtasidagi
o’zaro bog’liqlik.
Ko’paytirish va bo’lish amallarining hadlari va natijalari o’rtasidagi bog’liqlikni ko'rib chiqish hamda «noma’lum ko'paytuvchini, bo’luvchini, bo’linuvchini, topish haqida» qoidalarni ta’riflash oddiy tenglamalarni yechishda amaliy qo’llanishini bildiradi. Ko'paytma va boshqa ko’paytuvchi bo’yicha ko'paytuvchini topish ko’paytirish jadvali bilan bir vaqtda tuziladigan va u bilan uzviy bog’langan bo’lish jadvalini tuzishda ham qo’llaniladi.


Topshiriqlar.
306. «Noma’lum ko’paytuvchini topish» mavzusi bo'yicha darsning asosiy didaktik maqsadini aniqlang.
Berilgan darsning turli variantlarini ko’rib chiqing va har birini baholang. Qaysi variantni eng aniq va to'g’ri, deb hisoblash mumkin?
I-variant.
O’qituvchi «Matematika –2» darsligi bilan ishni tashkil qildi. U bolalarga topshiriq berdi: «Rasmlarni va ularga tegishli bo’lgan tengliklarni ko’rib chiqing. Har bir tenglik nimani ifodalaydi? Siz nimani sezdingiz? Ikkinchi tenglikni birinchi tenglik bilan taqqoslang». Ikkinchi va uchunchi rasmlarni ko'rib chiqshda shunga o'xshash savollar keltiriladi. Bundan keyin qoidaga ta’rif beriladi.