O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti

Savollar
1.Transkripsiya nima?
2. Transkripsiyaning qanday turlari bor?
3. Fonologik transkripsiya nima?
4. O‘zbek adabiy tili va xalq shevalarining o‘zaro munosabati qanday?
5. Til lug‘at boyligini ko‘paytirishda dialektologiya fanining o‘rni to‘g‘risida gapiring.


Adabiyotlar
1.Aliyev A.Yu., Rajabov N. O‘zbek dialektologiyasidan programma. T., 1992.
2.Aliyev A.Yu., Nazarov K.N., Enazarov T.J. O‘zbek dialektologiyasi. O‘quv dasturi // Universitet ta’limi uchun o‘zbek filologiyasi mutaxassisligi bo‘yicha o‘quv dasturlari. T., Universitet, 1997. 34-49-betlar.
3.Aliyev A.Yu. Uychi shevasi // O‘zbek dialektologiyasidan materiallar. II. T., 1992.
4.Abdullayev F.A. O‘zbek tilining Xorazm shevalari. T., 1961; T., 1964.
5.Amansariyev V. Turkman dialektologiyasi. Ashgabat, 1970.
6.Vejilov A.L. Tureskaya dialektologiya. Izd. MGU, 1973.


4-MAVZU: O‘ZBEK SHEVALARINING TASNIFI (2 soat)
Reja:

1. 
   O‘zbek shevalarining o‘rganilishi.
   
2. 
   Prof. I.I. Zarubin tasnifi.
   
3. 
   Prof. K.K. Yudaxin tasnifi.
   
4. 
   Prof. Ye.D. Polivanov tasnifi.
   
5. 
   Prof. G‘ozi Olim tasnifi.
   
6. 
   Prof. A.K. Borovkov tasnifi.
   
7. 
   Prof. V.V. Reshetov tasnifi.
   

Tayanch so‘z va tushunchalar. Tasnif, tavsif, fonetik xususiyat, morfologik xususiyat, metisatsiya, gibridizatsiya, maksimal eronlashgan shevalar, shimoliy o‘zbek shahar shevalari, eronlashmagan shevalar, uyg‘urlashgan shevalar, qipchoq lahjalari, o‘g‘uz lahjasi, o lovchi shevalar, Namangan dialekti, Qarshi guruhi.

O‘zbek shevalari va ularning o‘ziga xos ayrim xususiyatlari, fonetik, morfologik xususiyatlarga ko‘ra bir-birlari bilan yaqinlashadigan va ayni vaqtda bir-birlaridan farq qiladigan dialektal gruppalari haqida tasavvurga ega bo‘lish uchun o‘zbek xalq shevalarining klassifkatsiyasini, ya’ni tasnifini bili­shimiz kerak. Shevalarimiz Oktyabr to‘ntarishidan keyinroq rus turkologlari va o‘zbek tilshunoslari tomonidan klassifikatsiya qilingan. Bugungi kungacha o‘zbek xalq shevalari ikki xil nuqtai nazardan tasnif qilingan: 1)shevalarimizning mamlakatimiz hududida joylashishi jihatdan tasnifi; 2) ma’lum bir voha yoki viloyat shevasining tasnifi.