O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti

TRANSKRIPSION BELGI. Har bir nutq tovushi uchun qo‘llaniladigan harf yoki ishora.
2-topshiriq
1.Tasviriy dialektologiya haqida m’lumot bering.
2.Tasviriy va tarixiy dialektologiyaning o‘xshash va farqli jihatlarini aytib bering
3-topshiriq
1.Fonetik transkripsiya nima va uni misollar yordamida yozib izohlb bering.


KEYS-STADI
«Keys-stadi» inglizcha so‘z - (case – aniq vaziyat, hodisa, stady - o‘qitish). Bu metod aniq vaziyat, hodisaga asoslangan o‘qitish metodi hisoblanadi. Keys-uslub – real iqtisodiy yoki ijtimoiy vaziyatlar ta’rifini qo‘llaydigan ta’lim berish texnikasidir. Bunda vaziyat deganda biron aniq hodisaning ta’rifi nazarda tutiladi. Guruhga haqiqiy axborot taqdim etilib (u haqiqiy hodisaga asoslangan yoki o‘ylab chiqilgan bo‘lishi mumkin), muammolarni muhokama qilish, vaziyatni tahlil etish, muammoning mohiyatini o‘rganib chiqish, ularning taxminiy echimlarini taklif qilish va bu echimlar orasidan eng yaxshisini tanlab olish taklif etiladi. Afzalliklari.
«Keys - stadi» metodi bo‘yicha ishlash:
1.Yakka tartibda ishlash (umumiy vaqtning 30% i):
Vaziyat bilan tanishish (matn bo‘yicha yoki so‘zlab berish orqali). Muammolarni aniqlash. Axborotni umumlashtirish. Axborot taxlili.
2.Guruhda ishlash (umumiy vaktning 50% i):
Muammolarni hamda ularning dolzarbligi bo‘yicha ketma-ketligini (ierarxiyasini) aniqlash. Muqobil echim yo‘llarini ishlab chiqish. Har bir echimning afzal va zaif jixatlarini belgilash. Muqobil echimlarni baholash.
3.Yakka tartibda va guruhda ishlash (umumiy vaqtning 20% i):
Muqobil variantlarni qo‘llash imkoniyatlarini asoslash. Hisobot hamda natijalar takdimotini tayyorlash.
Modullar bo‘yicha quyidagi keys topshiriqlarini bajarish tavsiya etiladi:
1-keys. Dialekt atamasining ma’nosini yozing! Dialekt atamasining lahja va sheva atamalaridan farqli xususiyatlarini izohlab bering. Mazkur fikrlar haqiqatga yaqinroq ekanligini misollar asosida asoslang.
2-keys. Shevalarimizning mamlakatimiz hududida joylashishi jihatdan tasnifi bugungi kunda qanday ahamiyatga ega? Nima deb o‘ylaysiz professor I.I.Zarubin tasnifida qanday kamchiliklar mavjud? Siz mazkur fikrlar bo‘yicha o‘zingizning takliflaringizni tayyorlang.
3-keys. Nima deb o‘ylaysiz amaldagi kirill va yangi lotin alifbosiga asoslangan transkripsion belgilar bir-biriga mutanosibmi? Qaysi biridan bugungi kunda foydalanishimiz zarur? Lotin alifbosiga asoslangan transkripsion belgilar unlilar tizimini to‘liq qamrab oladimi?
4-keys. Hozirgi kunda turkiy xalqlar foydalanadigan unlilar tizimini ifodalash uchun transkripsion belgilar o‘z vazifasini to‘liq bajara oladimi? Unlilar tizimi bo‘yicha qo‘shimcha takliflarningiz bormi? Mazkur muammolarni echish bo‘yicha aniq takliflaringiz bormi?
5-keys. Nima deb o‘ylaysiz o‘zbek tilining “Qarluq lahjasi”mi? yoki “O‘zbek tilining qarluq-chigil-uyg‘ur” lahjasi deb nomlanishi to‘g‘riroqmi? Siz mazmur fikrlarning qaysi biriga qo‘shilasiz? Izohlab bering?

“O‘ZBEK DIALEKTOLOGIYASI” FANIDAN