O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti

ъ-i;

ь- ї;

u- i;

ы- ї;

у-u;

Y- ü;

o – o;

ɵ - ӧ;

ϵ- ϵ

Kirill va lotin yozuvidagi transkripsiyada farqlanmaydigan undoshlar:

• 
  O‘zgarmaydigan undoshlar: b, d, f, g, h, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x, z;
  

Kirill va lotin yozuvidagi transkripsiyada farqlanadigan undoshlar:

• 
  O‘zgaradigan undoshlar:
  

ᵧ - g‘;
š – sh;
č – ch;
j – y;
ŋ – ng;
ž - j;


Diakretik belgilar:

• 
  ., :, :: - unlining uzunligini ifodalaydigan belgilar.
  
• 
  x - birlashish hodisasini bildiradi.
  
• 
  > - o‘tish hodisasi.
  
• 
  < - o‘zgarish hodisasi.
  
• 
  //-belgisi tovushlarning almashishi, ikki faktning parallel qo‘llanishini ifodalaydi.
  
• 
  / va `~-belgilari taqqoslashni ko‘rsatadi.
  
• 
  ( )- qavs - shart bo‘lmagan, tushib qoladigan elementlarni ko‘rsatadi.
  
• 
  [ ] - o‘rta qavs - umumiy matndan transkripsiya qilingan so‘zlarni ajartib ko‘rsatish uchun ishlatiladi.
  

Undoshlar
Transkripsiyada: b, d, z, m, n, p, r, s, t, sh undoshlari o‘zicha ishlatiladi. Qolgan undoshlar quyidagicha ishlatiladi:
v - lab-lab. Lab-tish "v" alohida tarzda ifodalanadi: w (w).
y - silliq talaffuz qilinadigan undosh.
g‘ - chuqur til orqa, sirg‘aluvchi undosh.
g‘’ - chuqur til orqa, portlovchi undosh.
g - sayoz til orqa, portlovchi undosh.
g’- til orqa, sirg‘aluvchi tovush.
j - ruscha "j"ga mos undosh.
dj - qorishiq undosh tovush.
q - chuqur til orqa, portlovchi undosh tovush.
k - sayoz til orqa, portlovchi undosh tovush.
k' - "k"dan ko‘ra sayozroq yumshoq undosh tovush.
l - til orqa undosh
l' - til oldi yumshoq undosh.
ng - (n,) til orqa burun tovushi.
ng '- "ng" dan ko‘ra sayozroq, yumshoq "ng" undoshi.
ngk - "k" qo‘llanilgan "ng" tovush.
f - lab-lab undosh tovushi. Lab-tish "f" ni alohida izohlash kerak.
chsh - qorishiq tovush.
x - chuqur til orqa, sirg‘aluvchi undosh tovush.
x' - "x" dan sayozroq, sirg‘aluvchi tovush.
qx - chuqur til orqa qorishiq undosh tovush.
h - bo‘g‘iz tovushi.
Velyarizatsiya [velarization]- undoshlaming qattiqlashishi.
Diakritik belgi[diacritic mark] - harflarga qo'shimcha ravishda qo‘yiladigan belgilar, ishoralar.
Dialektolog [dialectologist]- shevashunos, shevani o‘rganuvchi olim. Indifferent [indifferent]- oraliq tovush.
Palatalizatsiya[ palatalization] - undoshlaming yumshoqlashishi. Transkripsiya [transcription]- yozuvning maxsus turi. Transliteratsiyaftransliteration] - matnni bir yozuv tizimidan ikkinchisiga ko‘chirish, masalan, kirildan lotinga.
Transkripsion belgi[transcriptional mark] - har bir nutq tovushi uchun qo‘llaniladigan harf.
Fonetik transkripsiya [Phonetic transcription]- konkret nutq tovushlarini ifodalaydigan ishoralar tizimi.
Fonematik transkripsiya [Phonemic transcription]- tildagi fonemalar talaffuzini belgilab beruvdii yozuv tizimiJ