O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti «Xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

19.2. Vaziyat tahlili, korxona maqsadini rejalashtirish
Korxona marketing strategiyasini aniqlash, mazkur korxonadagi aniq vaziyatga bog‘liqdir. Shuning uchun strategik marketingni rejalashtirishni birinchi bosqichi – bu korxonaning joriy faoliyatini tahlilidir. U marketing tadqiqotlari natijalariga asoslanadi, hamda uning yordamida korxonaning bozor imkoniyatlari aniqlanadi.
Vaziyat tahlili avvalo, SWOT – tahlilni aniqlashga yo‘naltiriladi:

• 
  tashqi marketing muhitida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan imkoniyatlar va xavf-xatarlar;
  
• 
  korxonaning ichki marketing muhtini ichki hisoblarini belgilovchi kuchli va kuchsiz tomonlar.
  

Shu tarzda, vaziyat tahlili korxonaning ichki imkoniyatlari va resurslarini baholashga, bu o‘zgarishlarga korxonaning moslashuv darajasi va tashqi muhit o‘zgarishlar tendensiyasini aniqlashga imkon beradi.
19.3. Muqobil strategiyalarni tanlab olish
Muqobil strategiyalarni ishlab chiqishda marketing modellarini turli sinalgan nazariya va amaliyotidan foydalaniladi. Uning doirasida korxona o‘z imkoniyatlarini, mahsulotlarini, bozorlarini, raqobatchilar holatini, iste’molchilarni va h.k. larni baholashi mumkin. Olingan baholar asosida korxona resurslari va vazifalari taqsimlanadi hamda mos ravishdagi marketing strategiyalari ishlab chiqiladi.
Keng tarqalgan muqobil strategiyalarni tanlash modellari bo‘lib quyida-gilar hisoblanadi:
«Mahsulot bozor» matritsasi
Mazkur matritsa to‘rtta marketing strategiyasini ishlab chiqishga imkon beradi.
Bozorni chuqurroq o‘zlashtirish strategiyasi, agar firma amaldagi bozorda yetarli darajada mashhur bo‘lgan tovar bilan oldindan faoliyat ko‘rsatayotgan vaziyatda tavsiya etiladi.
Agar bozor o‘sayotgan bo‘lsa yoki to‘yinmagan bo‘lsa, bu usul yaxshi samara beradi. Mazkur strategiya sotishni rag‘batlantirishni turli-tuman shakllari, intensiv reklama qilish yo‘li bilan sotish hajmini oshirishga yo‘naltirilgan bo‘ladi.
Yangi mahsulot ishlab chiqish strategiyasi amaldagi bozorga firma o‘zining yangi xizmatlarini taklif etish tavsiya etiladi. Firma yangi mahsulotlarini korxonaga
217
nisbatan aniq bo‘lgan yaxshi taniqli bo‘lgan mijozlarga taqdim etsagina mazkur strategiya samara beradi. Sotishning odatdagi usullaridan foydalaniladi. Biroq, qo‘llab-quvvatlovchi marketing tadbirlari zarurdir, chunki yangi mahsulot bo‘lgani uchun faol reklama, bozorga mahsulotni siljitish, sotishni rag‘batlantirishni taqoza qiladi.
Bozor chegaralarining kengayish strategiyasi bozorni yangi segmentlarini aniqlash hisobidan, ya’ni amaldagi mahsulotlarni sotish uchun va rejalashtirilgan foydani olish uchun yetarli bo‘lgan talab mavjud xolatda samara beradi.
Diversifikatsiyalash strategiyasi faoliyat ko‘lamini kengaytirish zaruriyati uchun foydalaniladi. Bu esa yangi bozorlar uchun yangi mahsulotlar taklifida aks etadi.