O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Hosilni yig’ishtirish va saqlash. Xashaki lavlagi ildizmevasi yetilganda barglari sarg’ayadi. Ildizmevasi havo salqin davrda tezroq yiriklashadi, shuning uchun kuzda erta yig’ishtirib olishga kirishilmasligi lozim. Ildizmevani qo’lda yig’ishtirish ko’p mehnat talab qiladi, xashaki lavlagi yetishtirishga sarflanadigan jami harajatlarning 70-75 % hosilni yig’ishtirishga sarflanadi.
Katta maydonlarga ekilgan xashaki lavlagini yig’ish-tirishda elevator tipidagi lavlagi va kartoshka kovlagichlardan foydalaniladi. Kovlangan ildizmevalar tuproqdan tozalanadi, barglari kesiladi va saqlash joyiga olib boriladi. Hosilni yig’ish, saralash va tashish vaqtida ildizmevalarni órintirmaslikka, shikastlantirmaslikka harakat qilish kerak, chunki zararlangan ildizmevalar yaxshi saqlanmaydi.
Ildizmevalar harorat 0 dan + 2S gacha, havo nisbiy nam-ligi 85-95% bo’lgan podval tipidagi omborxonalarda yoki transheyalarda saqlanadi. Omborxona yoki transheyalar chorvachilik fermasiga yaqin joylanishi ma’qul hisoblanadi, chunki bunda qish davrida ildizmevalarni hayvonlar oldiga tashish osonlashadi, natijada harajatlar kamayib, mahsulot arzonlashadi.
Xashaki lavlagi transheyalarda saqlanganda, kengligi 3 m, chuqurligi 70-80 sm, transheya ustida 2 m balandlikda, uzunligi esa 30 metrgacha bo’lishi mumkin, bunda transheya ostiga shox-shabba tashlanadi. Usti somon (poxol) bilan 20-50 sm qalinlikda yopilib, 10-30 sm qalinlikda tuproq bilan bostiriladi. Shamollatish uchun bir necha joyda tik trubalar o’rnatiladi. Omborlarda saqlanganda lavlagi 1,5-2 m, sabzi esa 70 sm qatlamda joylashtirilishi kerak.
Navlari. O‘zbekistonda xashaki lavlagining O‘zbekiston yarimqand, O‘zbekiston –83 navlari Davlat reestriga kiritilgan.


Nazorat uchun savollar:
1.Ildizmevali ekinlarga qaysi turdagi o‘simliklar kiradi va ular qaysi oilalarga mansub?
2.Qand lavlagining dastlabki navlari va hozirda ekilayotgan navlari o‘rtasida qanday farqlar bor?
3.Qand lavlagi qanday morfologik belgi va qususiyatlarga ega?
4.Qand lavlagining gullari va urug‘lari qanday tuzilishga ega?