O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat сhet tillar instituti

1.Ayirish organlarining tuzilishi va xususiyatlari 

Ovqat  tarkibida  iste’mol  qilingan  oqsil,  yog’, uglevodlar, suv, tuzlar  oshqozon-ichaklardan  

qonga so’rilib, jigarga  boradi.  U  yerda  keraksiz  zaharli  moddalardan  tozalanib, yana  qon  

orqali  tananing barcha  to’qima  va hujayralariga  tarqaladi.  Hujayralarda  bu  moddalar  o’z 

navbatida  ma’lum  tarkibiy  qismlarga  parchalanadi. Bu  jarayonlar natijasida  organizm  uchun  

zaharli    bo’lgan    moddalar  –siydik  kislotasi,  azot    qoldig’i,  mochevina,  karbonat    angidrid  

kabilar  hosil  bo’ladi. Bu  zaharli  moddalar hujayralardan  qonga  o’tib, ayirish  organlari  orqali  

organizmdan  chiqarib  yuboriladi. 

Ayirish  a’zolariga: buyraklar,  teri,  o’pkalar  va  hazm  organlari  kiradi.  Gazsimon  moddalar 

(SO

2

)  nafas    olish    organlari    orqali    tashqariga    ajratiladi.  Hazm    organlari    orqali  esa,  qoldiq  

oziq    moddalar  tashqi  muhitga  ajratib  yuboriladi.    Organizm    uchun  o’ta    havfli  hisoblangan  

siydik  kislota,  qoldiq  azot, ba’zi tuzlar  suvda  erigan xolda  buyraklar  orqali  siydik  tarkibida  

tashqariga    ajratiladi.  Suv  va  tuzlarning    bir    qismi    teri    orqali    ham    tashqariga    ajratiladi.  

Shunday  qilib, ayirish –odam  organizmi  uchun  o’ta  muhim  fiziologik  jarayon  bo’lib, uning  

natijasida   organizm   moddalar   almashinuvidan  hosil  bo’lgan  qoldiq,  zaharli   moddalardan   

uzluksiz  ravishda  tozalanib  turadi.