O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat сhet tillar instituti

                                  Tayanch-harakat a’zolarining ahamiyati 

        Harakat a’zolari tizimiga suyaklar (skelet), bog’lar, bug’unlar va muskullar kiradi. 

Suyaklar, bog’lar va bug’unlar harakat a’zolarining passiv elementlari hisoblanadi. Harakat 

apparatining faol qismi bo’lib muskullar hisoblanadi. 

Harakat  a’zolari  tizimi  –  yaxlitdir;  har  bir  organ  va  uning  qismlari  bir-biri  bilan  uzviy 

bog’liq holda shakllanadi va faoliyat ko’rsatadi. 

Skelet  har  bir  organni  va  butun  tananing  tayanchi  va  himoyachisi  bo’lib  xizmat  qiladi, 

ko’plab  suyaklar  esa  tana  va  uning  qismlari  tomonidan  bajariladigan  murakkab  harakatlarning  

kuchli  ko’targichi  ham  hisoblanadi.  Muskullar  barcha  suyakli  ko’targichlarning  harakatini 

ta’minlaydi.  Skelet  tananing  tuzilish  asosini  tashkil  etadi  va  jiddiy  darajada  uning  o’lchami  va  

shaklini aniqlaydi. Skeletning miya qutisi, ko’krak qafasi va chanoq, umurtqa pog’onasi tanasi 

kabi qismlari, miya, o’pka, yurak, ichaklar  kabi hayotiy muhim a’zolarni joylashadigan joyi va 

himoyachisi bo’lib hisoblanadi. 

Yaqin vaqtlargacha odamlar organizmidagi  skeletning roli, tananing tayanch va harakat 

faoliyatidagi  ishtiroki  bilan  uning  funksiyasi  chegaralangan  deb  hisoblanardi.  Ana  shundan 

«tayanch-harakat apparatlari» degan atama yuzaga kelgan. Hozirda skeletni funksiyasi juda keng 

ekanligi aniqlangan. 

Skelet  moddalar  almashinuvida  faol  ishtirok  etadi,  aynan  qonning  mineral  tarkibini 

ma’lum darajada ushlab turilishini ta’minlaydi. Bundan tashqari suyaklar tarkibiga kiruvchi qator 

moddalar  (kalsiy,  fosfor,  limon  kislotasi  va  boshq.)  zarur  bo’lgan  paytlarda  almashinuv 

reaksiyalariga yengil qo’shiladi. 

Ko’pchilik  muskullar  suyaklarga  tutashgan  bo’ladi.  Muskullar  skelet  suyaklarini 

harakatga  keltiradi  va  ish  bajaradi.  Ko’plab  muskullar,  tana  bo’shlig’ini    o’rab  ichki  a’zolarni 

himoya qiladi.