O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti “O„zbek tili va adabiyoti” kafedrasi

Davlat tili
— siyosiy, ijtimoiy va madaniy sohalarda ma‘lum bir davlatda 
integratsiya (birlashtiruvchi) vazifasini amalga oshiradigan, shuningdek ushbu 
davlatning ramzi sanaladigan tildir.
 
Rasmiy til
– davlat boshqaruvi, qonunchilik, sud jarayoni tilidir.
 
Ushbu ikki ta‘rif tushuntirish-tavsiya sifatida qabul qilinadi, barcha 
mamlakatlar uchun majburiy emas. 
O„zbekiston – ko„p millatlik davlat. Respublikada 130 dan ortiq millat 
va elat vakillari istiqomat qiladi.
O‗zbekiston aholisining 80 foizdan ortig‗ini o‗zbeklar tashkil etib, ularning 
umumiy aholi sonidagi ulushi muntazam oshib bormoqda. Shuningdek, boshqa 
millatlarning katta jamoalari ham mavjud. 10 foizdan ortig‗i –
 
Markaziy Osiyo 
xalqlarining boshqa vakillari (5 foizga yaqini – tojiklar, 3 foizga yaqini – qozoqlar, 
2 foizi – qoraqalpoqlar, 1 foizi — qirg‗izlar, shuningdek turkmanlar va boshqalar). 
Rus va boshqa slavyan xalqlari vakillari respublika aholisining 10 foizini tashkil 
qiladi.
 
O‗zbekiston Respublikasining ―Davlat tili to‗g‗risida‖gi Qonuniga (yangi 
tahrir) muvofiq, O‗zbekiston Respublikasining davlat tili o‗zbek tilidir. O‗zbek 
tiliga davlat tili maqomining berilishi respublika hududida yashovchi millat va 
elatlarning o‗z ona tilini qo‗llashdan iborat konstitutsiyaviy huquqlariga monelik 
qilmaydi. Fuqarolar millatlararo muomala tilini o‗z xohishlariga ko‗ra tanlash 
huquqiga egadirlar. 
Shu bilan birga, O‗zbekistonda istiqomat qiluvchi barcha millat va elat 
tillariga hurmat ko‗rsatiladi va ularning rivoji uchun sharoitlar yaratadi. Ommaviy 

---

axborot vositalari O‗zbekistonda istiqomat qiluvchi millat va elatlarning bir necha 
tillarida efirga uzatiladi va chop etiladi. 
Shuningdek, ish yuritish va kundalik foydalanishda tillarni tanlash va 
ishlatish bilan bog‗liq muammolar mavjud emas. ―Davlat tili to‗g‗risida‖ gi 
Qonunga binoan korxonalarda ish yuritish va boshqa hujjatlar, notarial harakatlar 
davlat tilida amalga oshiriladi, zurur hollarda rus tilida yoki boshqa tillarda amalga 
oshirilishi ham mumkin. O‗zbekiston Respublikasi hududida yashovchi shaxslarga 
davlat tashkilotlari va muassasalariga, jamoat birlashmalariga arizalar, takliflar, 
shikoyatlar bilan davlat tilida va boshqa tillarda murojaat qilish huquqi 
ta‘minlanadi. 
Davlat tili hamda zamonaviy O‗zbekiston hududida keng tarqalgan va 
huquqiy maqomiga o‗zgartirishlar kiritilgan rus tili bilan bir qatorda hududlarda 
boshqa tillardan ham foydalanib kelinadi. Misol uchun, Qoraqalpog‗iston 
Respublikasida qoraqalpoq tili ham rasmiy til hisoblanadi. Farg‗ona viloyatining 
So‗x tumanida esa aholining aksar qismi etnik tojiklar bo‗lib, u yerda tojik tilida 
ta‘lim olib boriluvchi 24 ta maktab, 2 ta litsey va 2 ta kasb-hunar kolleji mavjud. 
Surxondaryo, Samarqand, Buxoro, Namangan va boshqa hududlarda tojik tilidagi 
OAV, maktablar, litseylar, kasb-hunar kollejlari va oliy ta‘lim muassasalarining 
bo‗limlari faoliyat ko‗rsatmoqda. Toshkent va Navoiy viloyatlarida, shuningdek, 
Qoraqalpog‗iston Respublikasida qozoq tilida o‗qitiladigan maktablar va oliy 
ta‘lim muassasalarining bo‗limlari mavjud. Xorazm viloyati va Qoraqalpog‗iston 
Respublikasida turkman tilida ta‘lim beriluvchi maktablar faoliyat ko‗rsatmoqda. 
Yuqorida keltirilgan haqiqatlarni hisobga olgan holda, 
“Yuksalish”