O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Turizmga oid rasmiyatchiliklar – sayohatni tashkillashtirish, 
rasmiylashtirish va amalga oshirish jarayonida qonunchilik va 
mamlakatda o„rnatilgan tartib bo„yicha rioya qilish majburiy 
bo„lgan qoidalar, shartlar va harakatlardan iborat bo„ladi. 
Turizm 
rasmiyatchiliklarining muhimligini tasdiqlash va ularni tartibga 
solish hamda osonlashtirish uchun bir qator eng muhim xalqaro 
hujjatlardan ko‗chirmalar keltiramiz:

---

361 

Yevropadagi hamkorlik va xavfsizlik bo‗yicha kengashning 
yakunlovchi dalolatnomasi (Xelsinki, 1975 y.): «Kengashning 
ishtirokchi davlatlari xorijiy davlatlarga sayohat uchun talab 
etiladigan rasmiyatchiliklar bilan bog‗liq masalalarni ijobiy ruhda 
qarab chiqish orqali turizm rivojini rag‗batlantirish maqsadida 
ekanliklarini bildiradilar»; 

Jahon turizmi bo‗yicha Manila deklaratsiyasi (Manila,
1980 y.): «Butun jahon turistik tashkiloti o‗zining rivojlanish das-
turiga jahonda turizm rasmiyatchiliklari ahvolini o‗rganish, mazkur 
sohadagi joriy amaliyot va mavjud me‘yorlarni tadqiq etish, 
sayohatlarni yo‗lga qo‗yish va osonlashtirish uchun umumiy 
tavsiyanomalar ishlab chiqish masalalarini kiritgan»; 

Turizm bo‗yicha Gaaga deklaratsiyasi (Niderlandiya,
1989 y.): «Sayohatlar tez o‗sishi bilan bir vaqtda turizm rasmiyat-
chiliklarining tushunchasi aniqlanmoqda va kengaymoqda. Ulardan 
biri bevosita turistlarga, boshqalari esa turizm biznesiga oid. Turizm 
rasmiyatchiliklarining osonlashuvi o‗zining dastlabki tor chegaraviy 
rasmiyatchilik va bojxona tekshiruvlari ramkasidan chetga chiqa 
oldi. Bugungi kunda gap turizmni rag‗batlantirish va ijobiy qo‗llab-
quvvatlash haqida borishi lozim, xususan, har bir shaxsga ichki va 
xalqaro turizmda ishtirok etishga sharoit yaratish, yoshlar, keksalar 
va nogironlar orasida turizmga alohida e‘tibor ajratishga harakat 
qilish shart»;

Barqaror rivojlanish bo‗yicha BMT komissiyasi o‗zining 
1999-yil apreldagi Nyu-York sessiyasida Butunjahon turizm 
tashkiloti (BTT) tashabbusiga ko‗ra, global turizm etika kodeksini 
ma‘qulladi va BTTga xususiy sektorlar, nohukumat va mehnat 
tashkilotlaridan tushgan takliflar bilan to‗ldirishni taklif etishdi. 
BTT mutaxassislarining xulosasiga ko‗ra, turizm Global etika 
kodeksi joriy hujjat bo‗lib, jumladan, turizm rasmiyatchiliklarini 
tartibga solishda ham dasturilamal bo‗lmog‗i lozim. Xususan, uning 
8-moddasida «Turizm sayohatlari erkinligi»da davlatlar tomonidan 
kiritilgan yoki xalqaro kelishuvlardan kelib chiqadigan, masalan, 
vizalar, sanitar va bojxona rasmiyatchiligini imkon qadar shunday 
moslashtirish lozimki, erkin turizm va xalqaro turizmga yo‗l ochish 
zarur bo‗ladi. Ushbu rasmiyatchiliklarni osonlashtirishga qaratilgan 
mamlakatlararo bitimlarni rag‗batlantirish lozim; turizm sanoatiga 

---

362 
og‗ir tushadigan va uning raqobatbardoshligiga zarar yetkazadigan 
maxsus soliq va to‗lovlarni bekor qilish yoki qayta ko‗rib chiqish 
kabi choralar ko‗rsatilgan.