O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

 
13.1. Turizm industriyasi va turizm infratuzilmasining
mohiyati va tarkibiy qismi 
Turizm industriyasi jahon iqtisodiyotining eng jadal rivojlanib 
borayotgan tarmoqlaridan biri hisoblanadi, turizmning jahon yalpi 
ichki mahsulotidagi ulushi 10 foizdan ko‗proqni tashkil etadi, 
tarmoqda jahondagi mehnatga qobiliyatli aholining 8 foizga yaqini 
ish bilan band, turizm xizmatlari jahon eksportining 7 foizdan 
ko‗prog‗ini tashkil etadi.
Bugungi kunda «
turizm industriyasi
» tushunchasining ko‗p-
lab ta‘riflari mavjud bo‗lib, bunday ta‘riflardan eng ishonchli va 
mukammali Birlashgan millatlar tashkilotining savdo va taraqqi-
yotga bag‗ishlangan anjumanida berilgan edi
44
. Ushbu anjumanda 
e‘tirof etilganidek, turizm industriyasi turistlar ehtiyojini qondirish 
uchun turistik mahsulotlar yaratishga yo‗naltirilgan barcha turistik 
tashkilotlarning turli faoliyatlar yig‗indisidan iborat.
Keyingi yillar davomida ushbu ta‘rifning mazmun va mohiyatini 
aniqlash hamda turizm industriyasining tarkibiy qismlarini tavsiflash 
yo‗lida ko‗plab tadqiqotlar bo‗ldi. Ammo bunga qo‗l urgan tadqiqot-
chi va amaliyotchilar turli qiyinchilik, to‗siqlarga duch keldilar. Bun-
day qiyinchiliklarning yuzaga kelishiga asosiy sabab turizm industri-
yasining iqtisodiyotning boshqa sohalari bilan chambarchas bog‗liq-
ligidadir. Turizmning keng darajadagi ehtiyojini qondirishda sanoat va 
qishloq xo‗jaligi, qurilish va savdo sohalari yagona, alohida bir 
tuzilmalar sifatida ishtirok etadilar. Shu sababli, turizm industriyasini 
boshqa sohalardan keskin chegaralash o‗ta mushkul masaladir.
Hozirgi kunda faol iste‘molchi o‗ziga kerakli xizmatlar haqida 
individual tasavvurini shakllantiradi va bu taklifga bevosita ta‘sir 
44
http://www.unwto.org  

---

220 
o‗tkazadi. Natijada turizm industriyasi o‗z tarkibini o‗zgartirib, yan-
gi, zamonaviy turistning xohish-istaklari hisobga olingan turistik-
rekreatsion obyektlarni yaratadi hamda turistlarga xizmat ko‗rsatish 
sohasiga yashash tarzining qulayligi va ko‗rsatilayotgan xizmatlar-
ning yuqori sifatliligini, originalligini ta‘minlash uchun zarur 
bo‗lgan yangi faoliyat turlarini jalb etadi. Bu esa, o‗z navbatida, 
turizm infratuzilmasini tashkil etuvchi muhit va resurslardan jadal 
foydalanishga hamda avvallari turistik hisoblanmagan yangi 
resurslarni (qishloq va ekologik turizm) muomalaga jalb etishga 
undaydi. Turizm industriyasi mavjud resurslardan shunchaki 
foydalanib qolmasdan, balki muhitga nisbatan o‗z individual 
talabini shakllantirib, o‗zaro ta‘sir xarakterini o‗zgartiradi.