O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti mexanika-matematika fakulteti


 Parabolik tipdagi tenglamani oshkor sxemali chekli ayirmalar usuli bilan



Download 0,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/12
Sana11.01.2022
Hajmi0,93 Mb.
#343325
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
bir jinsli bolmagan plastinka uchun ikki olchovli issiqlikotkazuvchanlik

3. Parabolik tipdagi tenglamani oshkor sxemali chekli ayirmalar usuli bilan 

yechish 

 

Quyidagi diffuziya tenglamasini qaraylik: 



 

Bu tenglama parabolik tipda. Bu tenglama uchun to’rtnuqtali oshkor sxemani 

qo’llasak (1-rasm), quyidagi chekli ayirmali tenglamaga kelamiz: 



 

 



Bu oshkor ayirmali sxema ustivor bo’ladi, agar ushbu 

 

shart bajarilsa. Chekli ayirmali tenglamadagi qavs oldidagi ifodani soddalik uchun 



k

 deb belgilaylik. 

 

 

1-rasm.To’rtnuqtali oshkor sxema shabloni. 



 

Masalani  Mathcad  matematik  paketi  yordamida  yechamiz.  Buning  uchun 

quyidagilarni qadamma-qadam bajarib boramiz: 

k

 koeffisiyentni kiritamiz, masalan,  



k

:=0.15. 


Fazoviy va vaqt koordinatalarining o’zgarish diapazonini beramiz: 

t:=0..29    x:=1..49 

Boshlang’ich va chegaraviy shartlarni beramiz: 

f

0,x



:=0      f

0,0


:=0      f

0,50


:=0      f

0,x


:=0      f

0,25


:=1 

Chekli ayirmali tenglama quyidagicha yoziladi: 

f

t+1,x


:=f

t,x


 + k · (f

t,x-1


 - 2·f

t,x


 + f

t,x+1


Natijalarni  grafik  shaklida  ifodalaymiz  (natijalarning  ko’rinish  juda  chiroyli 

ifodalanishi uchun faqat markaziy qismidan foydalanamiz): 

x:=15..35 




 

Bu  hisoblashlardan  ko’rinadiki,  oshkor  sxema  juda  ham  sodda,  ammo  u 



vaqtning  maydaroq  qadamlarida  hisoblash  xatoligini  keltirib  chiqaradi  va 

hisoblashlarni tadqiqot jarayoning oxirigacha olib borishga imkon bermaydi. 

 

2-rasm.Har xil vaqt momentlarida diffuziya jarayonining tarqalishi holati. 



 

Bunday  kamchilikdan  qutilish  uchun  oshkormas  sxemadan  foydalanish 

maqsadga  muvofiq.Bunday  oshkormas  sxema  deb  atalishining  sababi  tadqiqot 

funksiyasining  izlanayotgan  qiymatalrini  tenglamada  vaqtning  keyingi  qatlamida 

topishda  vaqtning  oldingi  qatlaidagi  qiyamtlari  orqali  oshkor  ifodalab 

bo’lmasligida. 

 


Download 0,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish