O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti

Manbalar va adabiyotlar 

 

Alimov I va b. Arxivshunoslik. Toshkent, 1997. 

 

Teoriya i pratika arxivnogo delo v SSSR. Moskva, 1980. 

 

8- Mavzu: Arxivlarni yangi hujjatlar bilan to’ldirish 

 

Reja: 

1.

 

Arxivlarni 

komplektlash 

tushunchasi. 

Arxivlarni 

yangi 

hujjatlar bilan to’ldirish manbalari 

2.

 

Arxivlarni yangi hujjatlari bilan to’ldirishni tashkil etish 

 

---

 

39 

Arxivshunoslikda 

«arxivlarni 

komplektlash»  deganda  ularni  yangi 

hujjatlar bilan to’ldirish tushuniladi. Davlat 

arxivlari  sistemali  ravishda  yangi  hujjatlar 

bilan 

to’ldirib 

boriladi. 

Arxivlarni 

komplektlash  tartibi  qonunda,  O’zR  Bosh 

arxiv boshqarmasining nizomlarida hamda rejalarda belgilab beriladi. 

Idoraviy  arxivlar  ham  doimiy  tarzda  yangi  hujjatlar  bilan  to’ldiriladi.  Bu 

arxivlarga  har  yili  yangi  hujjatlar  qabul  qilinadi.  Idoraviy  arxivlarda  hujjatlar 

vaqtincha,  ma’lum  muddat  davomida  saqlanadi.  Belgilangan  muddatdan  so’ng 

ilmiy ahamiyatga molik hujjatlar doimiy ravishda saqlash uchun davlat arxivlariga 

topshiriladi, qolganlari esa dalolatnoma tuzilib, yo’q qilinadi. 

Davlat  arxivlarini  komplektlash  murakkab  va  mas’uliyatli  ish  bo’lib,  u 

hujjatlar  manbasini  aniqlash,  hujjatlarni  tanlab  olish  va  ularni  davlat  arxivlari 

shoxobchalariga taqsimlashni o’z ichiga oladi. Hujjatlar va yig’majildlarni idoraviy 

arxivlardan davlat arxivlariga o’tkazish ham arxivlarni komplektlash bilan bevosita 

bog’liqdir. 

 

Davlat  arxivlarini  komplektlashdan  asosiy  maqsad  har  bir  arxivda  uning 

yo’nalishiga  mos  keladigan  hujjatlarni  imkon  qadar  to’liqroq  yig’ishdir.  Bu  esa 

hujjatlarni  to’g’ri  tashkil  etish,  ularni  ilmiy-ma’lumotnoma  apparatini  yaratish, 

ulardan har tomonlama foydalanish imkoniyatini beradi. 

DAF  hujjatlarini  davlat  arxivlari  shoxobchalariga  taqsimlash  har  bir  arxiv 

fondining  bo’linmasligini  hamda  hujjatlarni  turkumlashning  asosiy  belgilarini 

inmobatga olgan holda amalga oshiriladi. 

 

O’zR DAF hujjatlari respublika ahamiyatiga va mahalliy ahamiyatga molik 

bo’lgan  materiallarga  bo’linadi.  Respublika  ahamiyatiga  molik  hujjatlar  qatoriga 

Turkiston  general-gubernatori  mahkamasi,  Muvaqqat  hukumatning  Turkiston 

Komiteti,  TASSR  va  O’zSSR  MIK  va  XKS,  O’zSSR  Oliy  Soveti  iva  Ministrlar 

Soveti,  O’zR  Prezidenti  Devoni,  Oliy  Majlis  va  Vazirlar  Mahkamasi,  respublika 

vazirliklari  va  muassasalari  fondlari  markaziy  ahamiyatga  molik  hujjatlardir. 

Bunday  hujjatlar  ularning  mazmuni,  yaratilish  texnikasini  hisobga  olgan  holda 

markaziy davlat arxivlari – O’zR MDA, O’z ITMH MDA, O’zR KFFH MDA yoki 

O’zR Prezidenti Devoni arxivida joylashtiriladi. 

Mahalliy ahamiyatga ega bo’lgan hujjatlar respublikaning ma’muriy-siyosiy 

tuzilishi  asosida  tuzilgan  Qoraqalpog’iston  Respublikasi  MDA,  viloyat  davlat 

arxivlari va ularning filiallari hamda Toshkent shahar davlat arxiviga taqsimlanadi.