O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand viloyati kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish xududiy boshqarmasi pastdarg’om

1-ilova

QOROVULNING KIYIM-KECHAGI

1. Qorovulning kiyim-kechagi (pochapo‘stin, issiq dala kamzulidan) toza va yaroqli kundalik dala kiyim-kechagi to‘plamidan, poyabzal, bosh kiyimi, bel Kamari va o‘qdon (o‘q joylashgan ramka) xaltasidan iborat bo‘ladi. Jangovar bayroqda postda turgan harbiy qism qorovullari bayramona kiyimkechakda bo‘lishlari mumkin. Post kiyim-kechagi sifatida: qish vaqti uchun po‘stin va kigiz etik, yoz vaqti uchun qalpoqli plash yoki plash-chodir va ho‘l bo‘lmaydigan poyabzal qo‘llanishi mumkin.

Post kiyim-kechagi, po‘stindan tashqari, har bir postga ikki to‘plamdan iborat bo‘lib, ulardan biri qorovulxonada, boshqasi postda turadi. Bundan tashqari, qorovulxonada plash yoki plash-chodir va qorovul boshlig‘i, uning yordamchisi, tarqatuvchilari va tashqariga olib chiquvchilar uchun maxsus ho‘l bo‘lmaydigan etik bo‘lishi kerak. Alohida hollarda garnizon boshlig‘ining buyrug‘i bilan soqchilar o‘q o‘tkazmaydigan zirhli kiyim va po‘lat qalpoq kiyishlari mumkin. 2. Qorovullar postlarga tayinlanish joyiga shinelda (pochapo‘stin, issiq dala kamzulda) kelishi kerak, havo issiq paytlar garnizon harbiy komendantining

(harbiy qism shtab boshlig‘ining) buyrug‘i bilan qorovul postlarga tayinlanish joyiga shinelsiz (pochapo‘stinsiz, issiq dala kamzulsiz) kelishi mumkin. Shinelni (pochapo‘stinni, issiq dala kamzulini) kiyib yurish tartibi: postlarga tayinlash payti qorovullar bo‘yicha (harbiy qism bo‘yicha) navbatchi uchun, tayinlashdan keyin qorovul boshlig‘i uchun o‘zgartirilishi mumkin.

3. Yoz kunlari sovuq shamol va yomg‘ir payti smena, postlarga shinellarda (issiq dala kamzullarida) jo‘nash mumkin. Havo harorati soyada 15°C dan yuqori bo‘lganda smenalarga shinellarni (issiq dala kamzullarini) qorovulxonada ilgichda qoldirishga ruxsat beriladi.

4. Yomg‘irli havoda smena postlarga qorovul plash (plash-chodir) va suv o‘tmaydigan poyabzalda jo‘naydi. Plashlarni (plash-chodirni) soqchilar zarurat tug‘ilganda yechishadi (kiyishadi).

5. Post po‘stini postda smena almashingan chog‘da kiyiladi. Kigiz etik qorovulxonada kiyiladi. Po‘stin va kigiz etikni harorati —5°C darajada va izg‘irinli sovuq shamolda kiyishga ruxsat etiladi. Po‘stin shinelning (issiq dala kamzuli) ustidan kiyiladi. Yechilgan po‘stin va plash (plash-chodir) post boshpanasiga yoki kuzatish minorasiga ilib qo‘yiladi. Plash (plash-chodir) va kigiz etik postdan kelganda yechiladi va quritiladi.

6. Ichi isitiladigan binolardagi soqchilar harorat 18°C dan past bo‘lmagan darajada doim shinelsiz (pochapo‘stinsiz, issiq dala kamzulisiz) bo‘lishlari kerak.

Qorovullarni tayyorlash. Soqchi va uning majburiyatlari Qorovullar tayinlangan harbiy qism komandirlari qorovul shaxsiy tarkibining tayinlanishiga va uni xizmatga tayyorlashga, qurollar va o‘qdorilarning ishlatishga yaroqli holatiga va qorovullarning o‘z vaqtida tarqatish tadbiriga yetib kelishiga javob beradi. Harbiy qasamyod qabul qilmagan, yangi xizmatga kelgan, lekin hali ma’lum tayyorgarlikka ega bo‘lmagan, jinoyat qilgan, jinoyat qilishda shubhalanib ustidan tergov ishlari olib borilayotgan, o‘zining axloqiy-ruhiy jihatidan shu paytda qorovullik xizmatini o‘tashga tayyor bo‘lmagan, kasal va boshqa harbiy xizmatchilarni, shuningdek, axloq tuzatish jazo muddatini o‘tayotganlarni qorovullikka qo‘yish taqiqlanadi. Naryadga kiradigan tunda qorovullikka tayinlangan harbiy xizmatchilar hech qanday xizmatga, mashg‘ulotga yoki ishga jalb etilmasligi kerak. Naryadga kirayotgan kun qorovul shaxsiy tarkibiga kun tartibida belgilangan soatlarda xizmatni o‘tashga tayyorgarlik ko‘rish uchun kamida 3 soat vaqt berilishi lozim. Qorovullikka turgandan so‘ng bir kun o‘tgach esa 4 soat,jumladan, 1 soat uxlashga vaqt beriladi.

7-rasm.Shaxsiy tarkibni xizmatni o‘tashga tayyorlash uchunqorovul shaharchasini jihozlash:

O‘quv-mashq joylari:

A—qorovulni nazariy o‘qitish sinfi; B—qurolni o‘qlash va o‘qsizlashni mashq qilish;

D—postni qabul qilish va topshirish; E—yong‘in chiqqanda soqchi harakati; F—turli shartsharoit paytida soqchining postdagi harakati; G—qo‘l jangi usullari mashqi; H—Jangovar Bayroq postida soqchining harakati; I—soqchini harbiy yuk (harbiy qism, shunday ishga ajratiladigan

qorovul uchun) ortilgan transportni qo‘riqlashga tayyorlash.

Jihozlar:

1—yoritish plafoni; 2—plakatlar (o‘zlashtiriladigan o‘quv-mashq mavzulari) uchun lavha; 3—o‘t o‘chirgichlar; 4—aloqa vositalari; 5—taqiqlangan chegara (begona kishilarga yaqin kelishi taqiqlangan masofa); 6—qo‘riqlashning texnik vositalari, nazorat-o‘tish yo‘lagi va soqchining hamda transport vositalarining yurishi uchun so‘qmoq (yo‘l) bilan jihozlangan postlar perimetri belgilari; 7—post boshpanasi; 8—boshqarish pulti; 9—qo‘l jangi usullarini mashq qiladigan joy; 10—qorovul saflanadigan maydoncha; 11—plakat (postdagi soqchining qo‘lidagi qurol holati); 12—soqchi uchun o‘ralgan to‘siq; 13—plakat (qorovulda turadiganlar majburiyatlari va harbiy yuk ortilgan transportni qo‘riqlash chog‘idagi xavfsizlik talablari); 14—qorovul shaxsiy tarkibi bilan mashg‘ulot o‘tkazish rejasi; 15—pul solinadigan quti; 16—o‘qdonlarga (o‘q joylaydigan ramkalarga) o‘q solinadigan joy; 17—poyabzal tozalaydigan joy. kirish

Vzvoddan (batareyadan) tayinlangan qorovul shaxsiy tarkibini tayyorlash shaxsan vzvod (batareya) komandiri tomonidan amalga oshiriladi. Qorovullik xizmatini o‘tashga tayyorgarlik uch bosqichda olib boriladi:

- birinchi, naryadga kirishdan ikki-uch kun oldin postlar raqami bo‘yicha qorovul shaxsiy tarkibi tayinlanadi va bo‘linadi;

-ikkinchi, naryadga kirishdan bir kun oldin kun tartibida ko‘rsatilgan soatlarda qorovul shaxsiy tarkibi bilan harbiy nizom qoidalarini, qo‘riq lanadigan obyektlar maketiga post raqamini qo‘ygan holda postdagi soqchining asosiy majburiyatlari va harakat turlarini o‘rganish, xavfsizlik talablarini bajarish bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkaziladi;

-uchinchi, qorovullikka kiradigan kun postdagi soqchining vazifasi haqida amaliy mashg‘ulotlar o‘tkaziladi. Nizom qoidalari va soqchining asosiy vazifalarini o‘rganish mashg‘ulotlari qorovullar tayyorlash sinfida, garnizon qorovullari bilan amaliy mashg‘ulot — harbiy komendatura qorovullik shaharchasida, ichki qorovullar bilan mashg‘ulot esa — harbiy qism qorovullik shaharchasida o‘tkaziladi (7-rasm).

Soqchi va uning majburiyatlari Soqchi daxlsiz shaxsdir. Uning daxlsizligi quyidagilardan iborat:

-uning huquqlari va insoniy qadr-qimmati qonun bilan himoya qilinishida;

-uning qat’iy ma’lum shaxslarga — qorovul boshlig‘iga, uning yordamchisiga va o‘zining tarqatuvchisiga bo‘ysunishida;

-xizmati bo‘yicha barcha shaxslar uning talablarini so‘zsiz bajarishlarida;

-Nizomda ko‘rsatilgan hollarda qurol ishlatish huquqi berilishida. Faqat qorovul boshlig‘i, qorovul boshlig‘i yordamchisi va soqchi bo‘ysunadigan tarqatuvchi soqchini postdan almashtirish va olish huquqiga ega. Qorovul boshlig‘i, uning yordamchisi va tarqatuvchi vafot etsa yoki jismoniy jihatdan o‘z vazifasini bajara olmay qolsa, qorovullarni postdan olish va almashtirishni garnizon (harbiy qism) bo‘yicha navbatchi o‘z vzvodi (batareya) yoki batalyoni (divizioni) komandiri ishtirokida amalga oshiriladi. Qorovul postni qabul qilib olishdan oldin tarqatuvchi (qorovul boshlig‘i yoki uning yordamchisi) va navbatchi topshirayotgan soqchi bilan shaxsiy tabel raqami bo‘yicha qo‘riqlashga qabul qilinayotgan barcha narsaning mavjudligini tekshirishi; bandilarni qo‘riqlashi uchun — postda turayotgan paytda esa qulflar, panjaralarning holatini va kameralarda saqlanayotgan bandilarning sonini tekshirishi kerak.

Soqchi quyidagilarga majburdir:

-o‘z postini sergaklik bilan qo‘riqlashga va tik turgancha himoya qilishga;

-sergak himoya qilishga, hech narsaga chalg‘imaslikka, qurolini qo‘ldan qo‘ymaslikka va hech kimga, hatto o‘zi bo‘ysunadigan shaxslarga ham bermaslikka;

-ko‘rsatilgan yo‘nalish bo‘yicha harakat qilib yoki kuzatuv minorasida turib, postga keladigan yo‘llarni, to‘siqlarni diqqat bilan kuzatishga va post raqamida ko‘rsatilgan vaqtlarda xizmatning borishi haqida aloqa vositalari orqali xabar qilib turishga;

-navbat almashmasa yoki uni postdan olishmasa, hayotiga xavf tug‘ilgan paytda ham postni tashlab ketmaslikka (postni o‘zboshimchalik bilan tashlab ketish harbiy jinoyat hisoblanadi);

-postda doimo o‘qlangan qurol olib turishga va doimo hamma narsaga tayyor bo‘lib turishga;

-post raqamida ko‘rsatilgan va maxfiy chegara ko‘rsatkichlari bilan ajratilgan joydan ichkariga, post yaqiniga qorovul boshlig‘i, uning yordamchisi va o‘zining tarqatuvchisi va ular boshlab kelgan shaxslardan boshqa hech kimni qo‘ymaslikka;

-qorovul transporti vositalari harakat yo‘nalishini va tanishish, shuningdek, uning tanitish belgi va signallarini bilishga; Òashqi postlarda: kunduzi — «kamarga» holatida yoxud qurolni tik turib o‘q uzishga tayyorlash holatida; kechasi — qurolni tik turib o‘q uzishga tayyorlash holatida.

8-rasm. Postdagi soqchi qo‘lidagi qurol holati. O‘t o‘chirish holatida. Plash-chodir kiygan holda. Ichki postlar va Jangovar bayroq yonidagi postda.

-postda o‘t o‘chirish vositasini ishlata olishi;

-obyekt (post) to‘siqlarida biror buzilgan joy, o‘z posti yaqinida yoki qo‘shni postda tartib buzilganini sezsa, qorovul boshlig‘ini chaqirishga;

-qo‘riqchi itning hurganini eshitgan zahoti, bu haqda qorovulxonaga xabar beradi.

Soqchi postda nayza ulangan qurol bilan turishi kerak. Buklanadigan qo‘ndoqli avtomat nayzasiz bo‘ladi (uning pichoq nayzasi kamardagi qinda turadi); tunda tik turib otishga tayyor turgan holda; kunduzi — «tasma yelkaga» yoki tik turib otishga turgan holda ichki postlarda va harbiy qism Jangovar bayroq qo‘riqlanayotgan postda yog‘och qo‘ndoqli avtomat «tasma-yelkaga», buklanadigan qo‘ndoqli avtomat «ko‘krakka», karabin «oyoqqa» holatida ushlanishi lozim; o‘q to‘ldirilgan o‘qdon (oboyma) solingan sumka tugmalangan bo‘lishi lozim. Yong‘inni o‘chirish yoki tabiiy ofat oqibatlarini tugatish paytida soqchiga qurolni «qurol orqaga» holatida olib yurishga ruxsat etiladi (8-rasm).

Soqchiga quyidagilar taqiqlanadi: uxlash, o‘tirish, biror narsaga enkayish, yozish, o‘qish, kuylash, gaplashish, yeyish, ichish, chekish, tabiiy ehtiyojlarga borish, kimligidan qat’i nazar, birovga biror narsa berish va birovdan biror narsa olish, keraksiz paytda patronnikka patronni jo‘natish. Soqchi faqat qorovul boshlig‘ining, uning yordamchisining, o‘z tarqatuvchisining va tekshirish uchun kelgan shaxsning savollariga javob berishi kerak.