O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev


Cho‘yanni gaz vagrankalarida suyuqlantirish



Download 4,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet70/140
Sana01.05.2022
Hajmi4,75 Mb.
#601174
TuriУчебник
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   140
Bog'liq
fayl 1921 20210923

Cho‘yanni gaz vagrankalarida suyuqlantirish 
Gaz vagrankalarining to‗rtta tipi mavjud: shaxtada chiqiqlari bor; shaxtada 
peremichkasi bor; chiqarma o‗ta qizdirish kamerali va o‗tga chidamli salt koloshali 
(3.13- rasmga q.). Bu rasmda ko‗rsatilgan vagrankalarda (a, b, d) suyuq cho‗yan 
shaxtaning 1 — 1,5d balandligidagi suyuqlantirish zonasidan o‗ta qizdirish 
kamerasi basseyniga tushayot- ganida unga o‗ta qizdirish prinsipi qo‗llaniladi. 
Gaz vagrankalarida cho‗yan suyuqlantirish jarayonining fizik- kimyoviy 
xususiyatlari koksning kimyoviy reagent sifatida bo‗lmasligiga bog‗liq. Gaz fazasi 
taxminan 10% — CO
2
, 20% — H
2
O va 70% — N
2
dan iborat. Oksidlovchi 
atmosferaning bo‗lishi tufayli shaxtada quyidagi reaksiyalar bo‗yicha oksidlash 
jarayonlari sodir bo‗ladi: 
Me + CO
2
= MeO + CO , 
(3.52) 
Me + H
2
O = MeO + H
2

(3.53) 
Suyuqlantirish va o‗ta qizdirishda temir ikki oksidi C, Si va Mn ni quyidagi 
tipdagi reaksiyalar bo‗yicha oksidlaydi: 
Me + FeO = Fe + MeO. 
(3.54) 
Natijada 8-12% C, 10-15% Si va 15-20% Mn kuyadi. Koks uglerodi ishtirok 
etmasligi tufayli kuyish yuqori bo‗lishi ham mumkin, chunki uglerod qaytarilish 
jarayonlarining mikrohajmlarda rivojlanishiga yordam beradi. 
Koks bo‗lmaganligi tufayli metallning oltingugurt bilan to‗yinish jarayoni sodir 


173 
bo‗lmaydi, aksincha, oltingugurtning dastlabki miq- doridan 30—40% qismi 
kuyadi. Natijada cho‗yanda 0,02—0,05% oltingugurt qoladi. 
Cho‗yanni gaz vagrankalarida suyuqlantirib olish quyidagi afzal- liklarga ega: 
chiqarib tashlanadigan zararli moddalar juda kam, olina- digan cho‗yan tarkibidagi 
oltingugurt juda oz miqdorda bo‗lib, cho‗yanning sifati yuqori va tannarxi past 
bo‗ladi. Futerovkaning ancha murakkab bo‗lishi va o‗tga chidamli materiallarning 
ko‗p sarflanishi — kamchiligidir. 
O‗tga chidamli salt koloshali gaz vagrankalarida (3.13- f rasmga q.) uning 
tarkibiga o‗tga chidamli materiallar bilan birgalikda koks yoki boshqa uglerodli 
material kiritiladi, bu esa quyidagi tipdagi reaksiyaning o‗tishiga imkon beradi:
MeO + C = Me + CO. (3.55) 
Bunda kuyindilar kamayadi, cho‗yan uglerodlanadi, salt koloshaning ishlash 
sharoitlari yaxshilanadi, chunki uglerodli material bo‗laklari o‗tga chidamli material 
bo‗laklarini ajratadi va yopishib qolishiga hamda cho‗kishiga imkon bermaydi; 
bundan tashqari, gaz fazasi kam oksidlovchi bo‗lib qoladi. Gaz vagrankalarida 
cho‗yanni o‗ta qizdirish koks vagrankalaridagidek amalga oshiriladi: metall 
tomchilari o‗tga chidamli salt kolosha bo‗laklaridan oqib tushadi va ular bilan 
kontaktlashib hamda uglerodli material bo‗laklariga tushib samarali o‗ta qiziydi. 
Bunda metall uglerodni eritadi va oksidlar uglerodli material bilan kontaktlashib 
qaytariladi. Bunday vagrankalarda temirning kuyishi ancha kam bo‗ladi. 

Download 4,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   140




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish