O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Amaliy va seminar mashg’ulotlari 

 

313 

 

16.  Kursdoshlaringizning  axloqiy  rivojlanishidagi  asosiy  muvaffaqiyatlar  va 

muvafaqqiyatsizliklarni sanab bering. 

 

3-topshiriq. O‘ylang / juftliklarda fikr almashing. 

 

 

Quyida keltirilgan Sharq mutafakkirlarining ma’naviy-axloqiy tarbiyaga 

doir qarashlari bilan tanishing va ularni muhokama qiling. 

 

 

1.Inson  yaxshi  tarbiya  ko‘rmagan  va  turmushda  yaxshi  tajriba 

orttirmagan  bo‘lsa,  u  ko‘p  narsalarni  nazarga  ilmay  va  ulardan  jirkanadi.  Bunday 

narsalar  unga  noo‘rin  bo‘lib  ko‘ringan  narsalar  zaruriy  bo‘lib  chiqadi  (Abu  Nasr 

Forobiy). 

2.  Insonga  yer  yuzini  obod  etishi  va  uni  boshqarib  turishi  uchun  aql-zakovat  ato 

etilgan,  shuning  uchun  xar  bir  inson  yuksak  axloqli  bo‘lishi  lozim  (Abu  Rayxon 

Beruniy). 

3. Ma’lumki, inson hech qachon tug‘ilganda yaxshi yoki yomon bo‘lib tug‘ilmaydi... 

Biroq  har  bir  kishida  biron  bir  fazilatga  yoki  qabixlikka  mayl,  qobiliyat  bo‘ladi:                      

1.  Fikriy  fazilat  aqliy  quvvatga  kirib,  aqllilik, donolik  fahm-farosatlilik  zehnlilikdan 

iborat.  2.  Xulqiy  fazilat  –  intiluvchi  quvvatga  kirib  iffat,  injoat,  sahiylik  va 

adolatlilikni o‘z ichiga oladi. Yomon fazilatlar razillikdir (Abu Nasr Forobiy). 

4. Yaxshi va yomon xulqlarning hammasi odatdan paydo bo‘ladi, odamlarning yaxshi 

yoki  yomon  bo‘lishida  hukumat  ahllarining  ta’siri  ham  zo‘r  bo‘ladi  (Abu  Ali  ibn 

Sino). 

5.  Kishi  ikki  narsa  bilan  xayotda  mangu  qoladi:  biri  xushxulqlik  bo‘lsa,  ikkinchisi 

yaxshi so‘z (Yusuf Xos Xojib). 

6.  Ey      farzand,      yaxshilik      qil      va  qilg‘on  yaxshilikdan  hargiz  pushaymon 

bo‘lmagil.  Bir  kishiga  bir  yaxshilik  qilsang,  ko‘rgilki,  yaxshilik  qilg‘on  vaqtda  u 

kishiga  naqadar  rohat  yetadi,  sening  ko‘nglingga  ham  undan  ziyodroq  shodlik  va 

yozish  xuramlik  yetishur.  Demak,  bu  jahonda  yaxshilik  va  yomonlik  mukofoti, 

albatta,  yetgusidur.  Yaxshilikning  yaxshilik  bilan  qaytishi  ayni  haqiqatdir 

(Kaykovus). 

7. Insonda ikki narsa bo‘lsa unga muruvvat yo‘li yopiladi: biri bexuda so‘zlarni ko‘p 

gapirsa, ikkinchisi, uning so‘zlari yolg‘on bo‘lsa (Ahmad Yugnakiy). 

8. Ulug‘likka yetsang, unutma o‘zing 

    Agar atlas kiysang, unutma bo‘zing (Ahmad Yugnakiy). 

9. Insonparvarlik va mardlikni Alloh ham, xalq ham  uluglaydi (Amir Temur). 

 

4-topshiriq. Ma’naviy-axloqiy tarbiyani tashkil etishga doir amaliy topshiriqlar 

 

1-topshiriq. “Kerakli so‘zlarni topib qo‘ying” treningini o‘tkazish. 

---