O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti sirtqi bo‘lim pedagogika psixologiya yo’nalishi 202 guruh talabasi Xakimova Busidikaning kurs ishi mavzusi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
QO‘QON DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
SIRTQI BO‘LIM

Pedagogika psixologiya yo’nalishi 202 guruh talabasi
Xakimova Busidikaning

KURS ISHI MAVZUSI:
Oila kodeksida bola xuquqlariga oid buyruqlarning mazmuni bilan tanishish

Qo‘qon -2022 yil

KIRISH
I-BOB Oila kodeksi haqida
1.1. Farzandlikka olish
1.2. Oʻzbekiston Respublikasining Oila kodeksiga, Fuqarolik protsessual kodeksiga, “Bola huquqlarining kafolatlari toʻgʻrisida”
II-BOB Oila kodeksida bola huquqlari
2.1. Oila kodeksida bolaning ta‘minlanishi.
2.2. Qo’shimcha kiritilgan o’zgarishlar.
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
ILOVALAR

Kirish
1998- yil Respublikamizda “Oila yili” deb e’lon qilindi. Shu yilning 30-aprelida O’zbekiston Respubliksining Oila kodeksi tasdiqlanib,1-sentyabridan amalga kiritildi.

Oila kodeksi O’zbekiston Respublikasi Davlat mustaqilligiga erishgan yillarda ilk bora yangi, axloq-odob, mahalliy urf-odat, ana’nalarga, shuningdek, O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi normalariga asosan ishlab chiqilib,amalga kiritilgan, yagona kodifikatsiyalashtirilgan qonun hisoblanadi. Oila kodeksi 8bo’lim, 30bob, 238 moddadan iboratdir. Oila kodeksi yirik qonuniy hujjat bo’lib, u nikohni, oilani, voyaga etmagan bolalarni shaxsiy va mulkiy manffatlarini himoya qilishga qaratilgan.

Oila kodeksidagi yangiliklar quyidagilardan iboratdir:
1.Kodeks ilk bora mahalliy mintalitetdan kelib chiqib, yagona tarzda Oila kodeksi deb nomlanadi;
2. Kodeksning normalari Konstitutsiyaning normalariga to’la-to’kis va hamohang ravishda mos kelishi bilan ajralib turadi;
3. Kodeksda nikoh tuzish tartibi va shartlariga kiritilgan yangilklar aks etgan.(Nikohlanuvchi shaxslarning tibbiy ko’rikdan o’tishlari);
4.Er-xotinlarning shaxsiy va mulkiy huquq va majburiyatlarining kengayirilganligi;
5.Nikoh shartnomasi institutining kiritilganligi;
6. Nikohning tugtilishi bo’yicha yangi normalarning kiritilishi;
7. Nikohning haqiqiy emasligi va uning huquqiy oqibatlarining atroflicha normalanganligi;
8. Ilk bora qon-qarindoshlik va bolalarning nasl-nasabini belgilash masalalariga oydinlik kiritilganligi;
9. Alyument huquq va majburiyatlarini kengaytirilganligi;
10. Ota-ona qaramog’idan mahrum bo’lgan bolalarni aniqlash va joylashtirish masalalariga alohida urg’u berilganligi;
11. Vasiylik va homiylik institutining kengaytirilganligi;
12. Chet el fuqarolari va fuqaroligi bo’lmagan shaxslar o’rtasidagi oilaviy munosabatlarni tartibga solish institutining xalqaro huquq normalarini hisobga olgan holda boyitilganligi bilan ajralib turishini alohida ko’rsatib o’tish darkor.
Yuqorida ko’rsatilgan normalar bo’yicha Oila kodeksining normalari bilan tartibga solinadiganmunosabatlarga quyidagi yuridik faktlar bilan bo’liq bo’lgan misolni keltirib o’tish mumkin: er yoki xotindan birining vafoti yoki sud tartibida vafot etgan deb e’lon qilinishi, muomalaga layoqatsiz deb topilgan shaxs(ruhiy kasalligi yoi aqliy zaifligi oqibatida)ning vasiysi bergan arizaiga binoan ajralish yo’li bilan nikohning tugatilishini ko’rsatish mumin. Bu yerda vafot etish natijasida er-xotinlar o’rtasidagi oilaviy-huquqiy munosabatlar tugallangan bo’lib, u huquqiy jihatdan FHDYo organi orqali rasmiylashtiriladi. O’limni rasmiylashtirish va nikohning tugallanganligini qayd qilish O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 12-apreldagi 171-sonli qarori bilan tasdiqlangan ”Fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish qoidalari ” bilan bevosita tartibga solinadi.
Oila kodeksi haqida to’xtalib shuni aytish kerakki, uning muvofaqqiyatli jihatlaridan biri kodeksning 4-moddasiga oila, onalik, otalik va bolaliklning davlat himoyasiga olinganligi, shuningdek, onalik va otalik izzat-ikromga hamda hurmatga sazovorligi normalanganligi, oilaga bo’lgan hurmat-e’tiborning yuqori pog’onaga ko’tarilganligini ko’rsatadi.
Oila kodeksining 8-moddasiga ko’ra, qonun hujjatlaida oilaviy munosabatlarni tartibga solishga oid tegishli normalar bo’lmagan taqdirda, O’zbekiston Respublikasining qonun-hujjatlari tamoyillariga zid bo’lmagan mahalliy urf-odat va an’analar qo’llanishi belgilab qo’yilgan.
Oila kodeksi haqida to’xtalib shuni aytish kerakki, uning muvofaqqiyatli jihatlaridan biri kodeksning 4-moddasiga oila, onalik, otalik va bolaliklning davlat himoyasiga olinganligi, shuningdek, onalik va otalik izzat-ikromga hamda hurmatga sazovorligi normalanganligi, oilaga bo’lgan hurmat-e’tiborning yuqori pog’onaga ko’tarilganligini ko’rsatadi.
Oila kodeksining 8-moddasiga ko’ra, qonun hujjatlaida oilaviy munosabatlarni tartibga solishga oid tegishli normalar bo’lmagan taqdirda, O’zbekiston Respublikasining qonun-hujjatlari tamoyillariga zid bo’lmagan mahalliy urf-odat va an’analar qo’llanishi belgilab qo’yilgan.
Qarorda belgilanishicha, 1998-yil 1-sentyabrdan amalda bo’lgan O’zbekiston Respublikasining Oila kodeksi oilani mustahkamlash, voyaga yetmagan bolalar va mehnatga layoqatsiz oila a’zolarining manfaatlarini qo’riqlashlashning ustunligini nazarda tutadi. Bolalar tarbiyasi bilan bog’liq bo’lgan nizolarning sudlar tomonidan to’g’ri hal etilishi ota-onalarning va bolalar huquqlarining muhofazasini, ota-onalarning bolalarini tarbiyalashdagi mas’uliyatlari shorilishini ta’minlashga imkoniyat tug’diradi, ota-onalarning bolalari manfaatlariga zid bo’lgan huquqlaridan foydalanishlariga barham beradi, voyaga yetmaganlar qonunbuzarliklarining oldini olish choralaridan biri bo’lib hisoblanadi.