O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti

O’quvchilarning bilim, ko’nikma vamalakalarini baholash mezonlari. 
O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini baholash mezonlari hamma 
vaqt bahstalab mavzu bo’lib kelgan. Shu bois u turli adabiyotlarda turlicha 
yoritilgan. 
Biroq 
mavjud 
qarashlarni 
umumlashtirib 
aytish 
mumkinki, 
o’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini baholash mezonlari har bir 
fanning maqsad va vazifalari, shuningdek, sinf (guruh)dagi o’quvchilarning 
o’zlashtirish darajasiga tayangan holda belgilanadi. Shuningdek, baholash 
mezonlarini ishlab chiqishda o’quvchilarning og’zaki javob berishlari, ko’nikma va 
malakalariga alohida-alohida yondashiladi. Masalan, ximiya darsidan baholash 
mezonlariga o’quvchilarning og’zaki javoblari, amaliy topshiriqlarni bajara 
olishlari va amalda mavjud bilimlarini namoyish eta olishlari inobatga olinadi. 
Buni «4» baho misolida aniqlashtiramiz: og’zaki javob berish jarayonida «4» 
baho qo’yiladi, quyidagi holatlar namoyon bo’lsa: 
1) o’rganilayotgan mavzu yuzasidan to’g’ri javoblar berilsa; 
2) material mantiqiy ketma-ketlikda aniq bayon etilsa; 
3) o’qituvchi talabi bilan tuzatilgan ikki-uchta unchalik ahamiyatga ega bo’lmagan 
xatolar yo’l qo’yilsa yoki to’liq bo’lmagan javob aytilsa. 
Yozma topshiriqni bajarishda «4» baho qo’yiladi, quyidagi holatlar namoyon 
bo’lsa: 
1) masalani yechishda va izohlashda muhim xato bo’lmasa; 
2) topshiriqni bajarish va izohlashda muhim ahamiyatga ega bo’lmagan bir-ikki 
xatoga yo’l qo’yilsa yoki bitta izohning mohiyati ochib berilmagan bo’lsa. Amalda 
bilimlarni namoyish etishda «4» baho qo’yiladi, quyidagi holatlar namoyon bo’lsa: 
1) ishni to’liq, muhim xatolarsiz bajarsa, biroq natija chiqara olmasa; 
2) ishni bajarishda, tajribani tugallashda ikki-uch muhim bo’lmagan xatolarga yo’l 
qo’yilsa. 
Bildirilgan fikrlarga tayangan holda shunday xulosa chiqarish mumkin: 
o’quvchilarning bilimlari uchun besh balli tizimda baholar quyidagi holatlarda 
qo’yiladi: 

---

61 
1. «5» baho:
a) o’quvchi materialni to’liq o’zlashtirib olgan bo’lsa;
b)o’rganilgan mavzu bo’yicha asosiy ma’lumotlarning mohiyatini ochib bera olsa; 
v)egallangan bilimlarni amalda qo’llay olsa; g) o’rganilgan mavzuni bayon 
qilishda, o’zma ishlarda xatolarga qo’l qo’ymasdan, ma’lumotlarni tushuntirib bera 
olsa qo’yiladi. 
2. «4» baho:
a) o’quvchi o’rganilgan mavzuning mohiyatini bilsa;
b)o’qituvchining savollariga qiynalmasdan javob bera olsa;
v) egallangan bilimlarni amaliyotda qo’llay olsa; g) og’zaki javob berishda jiddiy 
xatolarga yo’l qo’ymasdan, o’qituvchining qo’shimcha savollari bilan xatolarini 
to’g’rilay olsa hamda yozma ishda uncha jiddiy bo’lmagan xatoga yo’l qo’ysa; 
3. «3» baho:
a) o’quvchi o’rganilgan mavzuni o’zlashtirgan, lekin mustaqil tushuntirish berishda 
o’qituvchining aniqlashtiruvchi savollariga ehtiyoj sezsa;
b)savollarning mantiqiy tuzilishini o’zgartirib berganda, javob berishga qiynalsa; 
v)yozma ishda xatolari bor bo’lsa. 
4. «2» baho: o’quvchi o’rganilgan mavzu haqida tushunchaga ega, biroq 
mavzuni o’zlashtirmagan, yozma ishda qo’pol xatolarga yo’l qo’ysa.