O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti umumiy kimyo kafedrasi organik kimyo fanidan laboratoriya ishlari uslubiy ko’rsatmasi qarshi – 2021 so’z boshi

2-tajriba. Sirka – izoamil efirning olinishi. Quruq probirkada 1 g natriy atsetat 1 ml izoamil spirt bilan yaxshilab qorishtiriladi va aralashmaga tomchilatib 1 ml konsentrlangan sulfat kislota qo’shiladi. So’ngra reaksion aralashma asta-sekin qizdirilsa qorayadi va sirka-izoamil efirning nok essensiyasi kabi hid paydo bo’ladi.

CH₃-COONa + H₂SO₄  CH₃-COOH + NaHSO₃

CH₃-CH(CH₃)-CH₂OH +HOSO₃H  H₂O + CH₃-CH(CH₃)-CH₂-CH₂-OSO₃H

CH₃-CH(CH₃)-CH₂-CH₂-OSO₃H + HOOC-CH₃ 

CH₃-CH(CH₃)-CH₂-CH₂-O-C(O)-CH₂ +H₂SO₄

3-tajriba. Izovalerian-amil efirning hosil bo’lishi. Sig’imi 10-15 ml li konussimon kolbaga 1 ml suv solib, unga ehtiyotlik bilan 1 ml konsentrlangan sulfat kislota solinadi, so’ngra eritma muzli suvda sovitlib, unga avval 1 ml izoamil spirt, keyin esa oz-ozdan 1 g kaliy bixromat kukuni qo’shiladi. Bunda reaksion massani doimo sovutib va chayqatib turish lozim.

Qo’shilgan hamma tuz to’liq erib ketgach, kolbaning bo’g’zigacha suv quyiladi. Aralashma tingach, uning yuzasida xushbo’y olma hidli suyuqlik qatlami-izovalerian-amil efir hosil bo’ladi.

CH₃-CH(CH₃)-CH₂- CH₂OH + 2K₂Cr₂O₇ + 8H₂ SO₄ 

3CH₃-CH(CH₃)- CH₂ COOH + 11H₂O + 4KCr(SO₄)₂

3CH₃-CH(CH₃)- CH₂ COOH +HO-CH₂- CH₂-CH(CH₃)-CH₃ 

CH₃-CH(CH₃)- CH₂ C(O)-O-CH₂- CH₂-CH(CH₃)-CH₃ +H₂O