O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Tovush kartalarida raqamli texnologiyalar. 
Raqamli texnologiyalarning analog qayta ishlashni siqib chiqarish darajasi bo'yicha Intel firmasi tovush 
kartalarini uch turga bo'ldi:  
Analog  (analog)  kartalar  –  analog  kirishga    (mikrofon,  chiziqli  kirish,  CD)  va  chiqish  (chiziqli  va 
kuchaytirgichdan kirish) zanjiriga ega. Bu kartalarda odatda analog miksherlar ishlatiladi. Kartalarda analog 
djoystikning va MIDIning portlari joylashadi. 
Digital Ready kartalari raqamli audioapparaturalarni ulashda  umumiy ishlatish shina(USB, FireWire)lari 
va maxsus raqamli audiointerfeys(S/PDIF, I2S)lardan foydalanish uchun kirish va chiqish analog interfeyslarini 
raqamli  bilan  almashtirish  imkoniga  ega.    Bu  kartalarda  karta  ichidagi  xar  qanday  audiooqim  raqamli 
ko'rinishda bo'ladi va analog tashqi interfeyslarga jo'natilgandek, raqamli tashqi interfeyslarga  yoki axborot 
tashuvchilarga yo'naltirilishi mumkin. Bu kartaning analog kartalardan farqi ASP ko'rsatkichlari (razryadligi, 
maksimal o'zgartirish chastotasi)  SAPnikiga qaraganda yuqoriroq.ASP ning razryadligi 18 va undan yuqori bit 
bo'lsa, SAPniki 16 bitligicha qoldi. Analog djoystikning interfeysi o'rniga raqamli  USB shina interfeysi bo'ldi.  
To'liq  raqamli  (digital  only)kartalarda  umuman  analog  interfeyslar  yo'q,  ularda    S/PDIF(Sony/Philips 
Digital Interface Format – eto sifrovoy posledovatelny interfeys), PS, AC – Link  interfeyslari, hamda kiritish – 
chiqarish    USB  va  FireWire  shinalari  orqali  amalga  oshiriladi.    Bu  kartalarda  an'anaviy  16  –    bitli 
stereostandartlardan  kvantlash  chastotasi  48  kGs  dan  yuqori  bo'lgan  va  katta    razryadlik  ko'p  kanalli 
sistemalarga o'tilgan. 
Audiosignallarni raqamli qayta ishlashga o'tish, bunga miksherlash, filtrlash, effektlarni qo'llash kiradi, 
zamonaviy prosessorlarda (texnologiya MMX) hatto dasturiy ishlatish imkoniyatini yaratib berdi. Ammo, agar 

---

 
94 
bir oqimlikda ishlatish mumkin bo'lsa, ko'p oqimli va ko'p masalali sistemalarda yuqori sifatli qayta ishlashni 
olib bo'lmaydi (nachnutsya «zaikaniya»), prosessorning yuklanishi ko'p vaqtni oladi. Grafik tizimlarda bunday 
muammolar videoakseleratorlar yordamida hal qilinadi. Audiooqimlarni qayta ishlash funksiyasini bajaruvchi 
apparat vositalari audioakseleratorlar deyiladi. Amalda bular standartlashgan dasturiy interfeysli (drayverlar 
to'plami)  signal  prsessorlar  (DSP)dir.  Windows  muhitida  kompyuterning  apparat  vositalari  bilan  o'zaro 
aloqadorlikni  DirectX  texnologiyasi  ta'minlab  beradi.  Tovush  masalalarini  echish  uchun  uning  tarkibida 
DirectSound va DirectSound 3D interfeysi mavjuddir. Ilovalar audioservislarni standart dasturiy interfeyslar 
orqali  chaqiradilar,  agar  tizimda  DirectSound  va  DirectSound  3D  quvvatlaydigan  audioakseleretorlar 
o'rnatilgan bo'lsa, bu servislarning imkoniyati kengayadi, prosessorning yuklamasi pasayadi. ShKlarda tovush 
kartasiz  yuqori  sifatli  musiqa  eshitish  imkoniyati  vujudga  keldi,  faqat    USB  interfeysli  kolonkalarni  ulash 
kifoyadir. Windows 9x/NT boshqaruvi ostida audio – CD , MRZ – va   WAV-fayllarni eshitish mumkin, dasturiy 
WT – sintezator bor bo'lsa,  MIDI fayllarni ham eshitish va ko'rish mumkin.