O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Dasturiy ta'minotga bo'lgan talablar. 
 Multimedia  tizimida  ishlaydigan  kompyuterlar  uchun,  kamida  MS  Windows  3.0    versiyasidagi    va 
undan yuqori bo'lgan operasion sistemasi mavjud bo'lishi shart. IBM va Microsoft firmalarining birgalikdagi 
ishlari  natijasida  ma'lumotlarni  turli  formatlarini  ta'riflaydigan  spesifikasiyalar  va  dasturiy  interfeyslar 
yaratilgan: 

 
RIFF – ma'lumotlarni formatini aniqlaydi; 

 
MCI  –  multimedia  periferiyasi      va  funksiyalari  bilan  o'zaro  muloqatda  bo'lish  uchun 
mo'ljallangan  dasturiy  interfeys,  masalan  (videoproigrvatel)  multimedia  funksiyalari  bilan  muloqatda 
bo'lishi; 

 
DV – MCI – raqamli tasvirlarni birlashtiruvchi dasturiy interfeys. U IBM va Microsoft firmalari  
bilan  birgalikda  yaratilgan. 
 Windows  muhitida  multimedia  dasturlarini  amalga  oshirish  uchun  Microsoft  firmasi  tomonidan 
Multimedia  Viewer  Publishing  Toolkit  nomli  maxsus  dasturlar  paketi  ishlab  chikilgan.  Bu  paket  quyidagi 
qismlardan iborat: 

 
Multimedia Extension – tarkibida biblioteka, drayverlar va dasturlar mavjud. Ular Windows operasion 
tizimining multimedia funksiyalari bilan ishlash uchun imkoniyatlarni kengaytiradi; 

 
API (Application Programming Interface) – tarkibida SI dasturlash tili uchun muljallangan bibliotekalar, 
dastlabki fayllar, dasturlarda xatolarni aniqlaydigan  otladchik.; 

 
VAT (Viewer Author Toolkit) – bu qism multimedia vositalarini ishlab chiquvchilar uchun mo`ljallangan. 
Masalan, matn, tasvir, tovush, animasiya bilan ta'minlangan  taqdimotlarni yaratish va namoyon etish; 

 
DPT (Data Preparation Tools) -  tovushli, tasvirli fayllarni yaratish uchun mo'ljallangan dasturlardan iborat 
bo'lib, ular kerakli format shaklida qayta ishlanishi kerak; 

 
BitEdit va  PalEdit  dasturlari yordamida rastrli tasvirlarni  qayta ishlash mumkin. Bu ikkita taxrirlagich 
ma'lumotlarni  multimedia  dasturlarida  tayyorlash  uchun  ishlatiladi.  Ular  TGA,  TIFF,  GIF,  BMP  PCX  
formatli tasvirli fayllarni o`qish va saqlab qolish uchun mo`ljallangan; 

 
WaveEdit taxrirlagichi  tovushli fayllarni yuklaydi va qayta ishlaydi. Turli diskret chastotali va razryadli 
fayllarni yuklash mumkin yoki signal amplitudasini o'zgartirish, fonni o'zgartirish, ma'lumotlarni kesish 
yoki qo'yish mumkin; 

 
konvertasiya programmasidan foydalanib rastrli, rangli palitrali, tovushli fayllarni o'zgartirish mumkin; 

---

 
90 

 
redaktor  File  Walker  taxrirlagichi  turli  tipdagi  fayllar  bilan  pastroq  pog'onada  ishlash  uchun 
mo'ljallangan; 

 
Hotspot-Editor  taxrirlagichi  yordamida  rastrli  tasvirlarda  Topics  Lar  uchun  gipermatn  tashkil  qilish 
mumkin. 

 
Viewer Author Toolkit yordamida yaratilgan multimedia ilovalari  ishga tushirish moduli yordamida ishga 
tushiriladi.  
Xozirgi  paytda  multimedia  tizimlarida  zamonaviy  OS  lari  (masalan,  Windows  9x  yoki  XP)  dan  keng 
foydalaniladi.  Fayllarni  turli  formatlarga  konvertasiya  qilish  imkoniyatlari  kengaytirilayapti.  Axborotni 
kodlashtirish va siqish tizimlari yaratilgan. Videoqamrov, video va audioeshittirishga (video va audio pleer) 
mo'ljallangan dasturlar mavjud.