O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

“Qadimiy  chuqur”  mozor  qo’rg’onlari  deb  atalib,  yer  yuzida  ulardan  qadimiyrog’i 
yo’q. Ular miloddan avvalgi III ming yillikka oid. Qabr tagidagi oddiy go’r chuqurlar 
bu davr uchun nom bo’lgan. Qadimiy chuqur mozor-qo’rg’onlarida chaqmoqtosh o’q 
uchlari, qirg’ichlari pichoqsimon tosh qurollar uchraydi. 
Eronning  Koshon  shahri  yaqinida  ko’pqatlamli  eneolit  davriga  oid  manzilgoh 
xarobasi topib o’rganilgan. Bu yerdan turar joy qoldiqlari, qabrlar, sopol idishlar, mis 
va jez (bronza) dan ishlangan qurollar va boshqalar topilgan.   
Sialktepa manzilgohi 3 ga maydonni tashkil etib, bir nech bosqichdan iborat va 
o’ziga xos madaniyatni hosil qilgan (Sialk I). Tehron vohasida aynan shu madaniyatga 
xos,  juda  ko’p  va  qiziqarli  ashyolarni  o’zida  jam  qilgan  Ray  shahri  yaqinida