O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

M.Qosimov  va  T.Mirsoatov  Uchtut  yodgorligini  tadqiq  qildilar.  Uchtutda 
Chaqmoqtosh  xom-ashyosi  olish  uchun  4,5  va  5  metrli  o’ralar  kovlangan.  Kerakli 
xom  ashyoni  olish  uchun  esa  o’raning  har  tomoniga  qo’shimcha  yo’laklar  ochilgan. 
Uchtutda 100 dan ortiq shaxtaning o’rni ochib o’rganilgan. 
  Neolit  davrida  dastlabki  shaxtalar  Angliya,  Frantsiya,  Daniya,  Shimoliy 
Germaniya  hududlarida  ham  ko’plab  mavjud  edi.  Bu  davrda  xom  ashyoni 
ixtisoslashgan tarzda qazib olish keng ko’lamda bo’lib, u san’at darajasiga ko’tarilgan. 
Ibtidoiy  san’atning  rivojlanish  bosqichi  ham  neolit  davriga  to’g’ri  keladi.  Yuqorida 
keltirib  o’tganimiz  madaniyat  yodgorliklaridan  topilgan  idishlarga,  kulolchilik 
buyumlariga  har  xil  rangdagi  bo’yoqlardan  naqshlar,  odam  va  hayvon  suratlari 

---

chizilgan.  Shu  bilan  birga  loydan  yasalib  pishirilgan  ayol  haykalchalari  ham  neolit 
davri moddiy topilmalari hisoblanadi. 
Neolit davri uzoq davom etgan tosh asrining so’nggi bosqichi bo’lib, odamlar bu 
davrda  ho’jalikning  ilg’or,  unumdor  shakli  –  deh-qonchilik  va  chorvachilikni  kashf 
etgan.  Bu  jarayon  arxeologiyada  neolitning  inqilobi  deb  yuritiladi.  (ingliz  olimi 
G.Chayl  fikri)  kishilarda  yaratuvchanlik  faoliyatini  aktivlashuvi  mehnat  qurollarida 
yangi shakl va xususiyatlarni, ishlab chiqarishda esa yangi ko’nik-malarni paydo etdi. 
Natijada, to’qimachilik, ip yigirish, qayiqsozlik, uysozlik, suvda suzish, o’rganildi va 
o’zlashtirildi.  Bu  davrda  hunarmandchilikka  asos  solindi.  Maishiy  munosabatlar 
ma’lum  ma’noda  tartibga  kela  boshladi.  Odamlarda  fiziologik  o’zgarishlar  yasashga 
xissa  qo’shgan  xususiyat-pazandalik  sohasida  go’shtni  pishirib  eyish  va  ovqatlar 
tayyorlash  imkoniyatiga  ega  bo’lindi.  Xususan,  neolitda  odamzod  rivojlanish  sari 
katta qadam tashladi.