O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

5-rasm . Rapadan cho’kmaga o’tgan tuz kristallari. 

---

20 

 

 

 

6-rasm. Нефт қазиб олиш. 

 

7-rasm. Газ фонтани. 

Qattiq  bitumlar  neftning  o‘zgargan  (oksidlangan)  mahsulotlari  bo‘lib, 

neftgazli viloyatlarda uchraydi. Neft oksidlanishining birinchi bosqichida malta va 

kir, keyingi bosqichida esa asfalt va ozokerit hosil bo‘ladi. 

Kelib  chiqishi.  Organik  uglerodli  kaustobiolitlar  o‘simlik  qoldiqlarining 

chirishi va keyingi qayta o‘zgarishi tufayli hosil bo‘ladi. Neft va gaz ham organik 

moddalarning muayyan sharoitlarda qayta o‘zgarishi tufayli vujudga keladi. 

Ishlatilishi.  Torf  mahalliy  yoqilg‘i  va  tabiiy  o‘g‘it  sifatida  ishlatiladi. 

Ko‘mir  yoqilg‘i  sifatida,  metal  eritishda,  kimyo  sanoatida  xom  ashyo  sifatida 

qo‘llaniladi.  Sun’iy  mum  (serezina)  tayyorlashda,  gazlamalarga  singdirishda 

(brezent),  meditsinada  va  b.  foydalaniladi.  Neftdan  benzin,  kerosin,  solyarka  va 

boshqa  ko‘plab  mahsulotlar  olinadi.  Yonuvchi  gazlar  yoqilg‘i  sifatida  va  turli 

sintetik materiallar: plastik massa, sun’iy tolalar va b. olish uchun ishlatiladi.