O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

8-rasm . Боксит қазиб олиш. 

---

22 

 

 

9-rasm. Фосфорит конкрециялари. 

 

10-rasm. Донали фосфоритлар. 

Fosforitlarning strukturasi oolitli, psevdooolitli, sferolitli, organogen-reliktli, 

organogen va bo‘lakli bo‘ladi (38,39-rasmlar). 

Kelib  chiqishi.  Fosforitlar  kimyoviy  (biokimyoviy)  va  biogen  yo‘llar  bilan 

hosil bo‘lishi mumkin. 

Qatlamli  fosforitlarning  eng  yirik  konlari  kembriy  (Qoratov,  Qozog‘iston), 

perm (Qoyali tog‘lar, AQSH), yuqori bo‘r va paleogen (Shimoliy Afrika, Shimoliy 

Amerika) yotqiziqlarida mavjud. 

O‘rta  Osiyoda,  shu  jumladan  O‘zbekistonda  ham  fosforit  konlari  topilgan. 

Ular  tokembriy,  paleozoy  va  mezokaynozoy  yotqiziqlarida  uchraydi.  Bularning 

orasida  bo‘r-paleogen  yotqiziqlari  bilan  bog‘liq  donali  va  donali-detritli  turlari 

istiqbolga ega. 

Ishlatilishi.  Fosforitlar  muhim  agrokimyoviy  ma’dan  hisoblanadi.  Ulardan 

superfosfat,  ikkilangan  superfosfat,  ammofos,  nitrofos  va  nitrofos  kabi  mineral 

o‘g‘itlar ishlab chiqiladi. O‘zbekistonda ikkita superfosfat (Samarqand, Qo‘qon) va 

bitta ammofos (Olmaliq) zavodlari ishlab turibdi.