O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

 
Mustaqil tekshirish uchun savollar. 
 
1. Qatlamda quduq tubi atrofi zonasini yomonlashish sabablari. 
2. Quduqda neftberaoluvchanlikni kuchaytirish usullarini tushuntiring. 
3. Quduqqa kiruvchi oqimni pasayish sabablarini izohlang. 
4. Quduq tubi zonasini ifloslanish sabablari. 
5. Skin-faktor nima? 
6. Kislotalarning turi va tayyorlash texnologiyasi. 
 
 
30-31 – amaliy mashg`ulot. Neftgaz separatorlarini hisoblashga doir misollar 
Ishning maqsadi
: 
neftgaz jihozlarining sig‘imlarini mustahkamlikka hisobi va 
metodlari bilan tanishish; gaz ajratgichlarni, quvur uzatmalarni va rezervuarlarni. 
Ishning tartibi: 
Nazariy qism 
Gaz ajratgichlari
Neftni gazsizlantirishda neftning tarkibidan gaz ajratib olinadi.
.
30.1-rasm. Tik ajratgichning qurilmasi. 1-korpus; 2-pukkak; 3-drenaj quvuri; 4-
qiya tekislik; 5-gaz-suyuqlik aralashmasining kirituvchi quvurcha; 6-bosimni rostlagich;

---

472 
7-gazning tezligini muvozanatlovchi tо‘siq; 8-nasadka qovurg‘asi; 9-sath 
rostlagich; 10-neftni chiqaruvchi quvurcha; 11-tarqatish kollektori; 12-lyuk; 13-
seksiyani bekitgich. I-ajratgich; II–tindirgich; III-neft olgich; IV-tomchi tutqich. 
Ajratib olishda qо‘llaniladigan apparatga ajratgich (separator) , ajralib chiqish 
jarayoniga –ajralish (separatsiya) deyiladi.
Neftgaz sanoatida tik va gorizontal ajratgichlar kо‘proq qо‘llaniladi (30.1 va 30.2 
–rasmlar). 
Ishlatish tartibi
. Gazneft aralashmasi quvurcha (1) orqali qobul qiluvchi A 
seksiyaga tо‘planadi va oshib oqib о‘tuvchi (2) tо‘siq orqali avval kupik sundiruvchi B 
–seksiyasiga sundiruvchi (3) orqali о‘tadi va undan keyin esa ajratuvchi seksiya V ga 
tо‘planadi. Ajratuvchi seksiyaning yuqori qismida shtuser joylashtirilgan va u orqali 
gazning tarkibidan suv tomchilarini ushlab qolish uchun tо‘r bilan (6) ta’minlangan. 
Ajratish seksiyasi 4 ta teshilgan qiya shakldagi polkalar (4) bilan ta’minlangan va 
teshiklar (5) orqali gaz kirib keladi va u likopcha kо‘rinishida joylashtirilgan. Suyuqlik 
ajratish seksiyasidan tо‘siqning (7) tagi orqali suyuqlikni olish seksiyasiga oqib о‘tadi 
va u suyuqlik sathini rostlovchi (8) pukkak bilan ta’minlangan. 
30.2. – rasm. Gorizontal gazneftni ajratgich. 1-quvurcha; 2-oshib oqib о‘tuvchi 
tо‘siq; 3 – kо‘pik sо‘ndiruvchi panjara; 4 – qiya polka; 5 – teshik; 6 – tomchilarni 
tutuvchi panjara; 7 – tо‘siq; 8 – suyuqlik sathini rostlovchi pukkak. 
Erkin suvlarni chiqarib yuborish uchun har bir seksiyada drenaj quvurlari 
о‘rnatilgan.
Tik ajratgich
– yarim sferik shakldagi tubga ega bо‘lgan tik holda о‘rnatilgan 
silindrik korpusdan iborat bо‘lib, gazsuyuqlik aralashmasini kiritish quvuri, suyuq va 
gazli fazani chiqarish chizig‘i, oldindan himoyalovchi va rostlovchi armatura hamda
suyuqlik va gazni ajralishini ta’minlovchi maxsus qurilmadan tashkil topgan. 
Tik ajratgichning afzalliklari
: suyuqlik sathini rostlashni, parafin yotqiziqlarini 
va mexanik aralashmalarni tozalashni nisbatan soddaligi; katta bо‘lmagan maydon 
egallaydi. 

---

473 
Kamchiligi
: 
apparatning bir xil kattalikdagi diametrida gorizontal ajratgichga 
taqqoslanganda ish unumdorligining kichikligi; ajralishnish samaradorligigi kichikligi.