O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

Xulosa 
 
Neftni haydashda ko‘rsatilgan fraksiyalarni olish quvurchali qurilmalarda 
atmosfera bosimida olib boriladi. Neftni chuqur qayta ishlashda atmosfera-vakuumli 

---

377 
quvurchali qurilmalardan foydalaniladi. Unda atmosferadan tashqari vakuum baki 
bo‘ladi va mazutdan ajralib chiqqan yog‘li fraksiyalar (distillyatlar), vakuumli gazoyl 
ajraladi va gudron qoldig‘i qoladi. 
Nazorat savollari 
 
1.
Gaz quduqlarining tubi jihozlariga qo‘yilgan talablarni tushintirib bering? 
2.
Graviyli filtrlarni o‘rnatishni tartibini tushintirib bering? 
3.
Gaz quduqlariga o‘rnatiladigan NKQning ichki diametrini aniqlash tartibini 
tushintiring? 
4.
NKQni quduqqa tushirish chuqurligi qanday asoslanadi? 
XXXXII ma’ruza. DENGIZDAGI NEFT VA GAZ KONLARINI 
ISHLATISH 
 
Reja:
42.1. Dengiz territoriyasida quduqlarni ishlatish 
42.2. Dengizdan neft qazib olish jarayonlari 
42.3. Quduqlarni suv ostida tugallashning har xil sxemalari
42.4. Neft va gaz quduqlarini dengizda burg‘ilash 
 
 
Tayanch iboralar: 
kо‘p qatlam, ishlatish rejimi, shtangali quduq nasosi, bir 
vaqtda, kо‘p tizmali. 
 
Foydalanilgan adabiyot: 

1. T.R.Yuldashev, X.Q. Eshkabilov. “Neft va gaz konlari mashina va 

mexanizmlari” Qarshi.: Qashqadaryo kо‘zgusi OAV nashriyoti. –Darslik-2015 yil. 
2. T.R.Yuldashev. “Neft va gaz konlari mashina va jihozlari” Qarshi.: Uslubiy 
qо‘llanma. Qarshi -2015 yil 
42.1. Dengiz territoriyasida quduqlarni ishlatish 
 
Dengizlar, botqoqliklar va suv bosgan joylardagi quduqlarning territoriyasida suv 
mavjud bo‘lganligi uchun ishlatish jarayonida har xil murakkabliklarni keltirib 
chiqaradi. Dengizlardagi quduqlarni ishlatish esa jiddiy muammolar bilan bog‘liqdir.
Dengiz sharoitlari uchun yaratilgan texnik jihozlar va konstruksiyalar aniq 
darajada suvning tagida joylashgan yer sirtlari uchun va boshqa holatlarda ham
qo‘llashga yaroqlidir.
Yoqilg‘i xom-ashyolarning istemol qilinish jadalligining o‘sishi ko‘pgina 
davlatlarda neft va gaz resurslarini qurib ketayotganligi, quruqlikdagi neft va gazning
zaxiralarining o‘sishini pasayish holatlari murakkab sharoitga ega bo‘lgan dengiz 

---

378 
shelflarini va okeanlarni o‘zlashtirish muammolari bilan shug‘ullanishni dolzarb 
masalalarini keltirib chiqardi.
Shelf bu – suv osti materiklarining tekis qismi bo‘lib, quruqlikning qirg‘og‘iga 
yondoshgan bo‘ladi va ularning umumiy geologik tuzilishini tavsiflaydi.
Shelflarning eng chetki qismining chuqurligi 100-200m.ni, ba’zi bir sharoitlarda 
suvning chuqurligi 1500-2000 m.gacha yetadi.
42.1-rasm. Shelfda burg‘ilash.
Neftgaz konlarini o‘zlashtirish shuni ko‘rsatadiki, ularga katta kapital 
xarajatlarning sarflanishiga qaramasdan dengizlardan va okeanlardan neft va gaz qazib 
olish samarali hisoblanadi.