O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

 
42.3. Quduqlarni suv ostida tugallashning har xil sxemalari
Quduqlarni yer ostida “quruq” tugallashda chuqurlikda quduqlarni tugallashda 
qo‘llaniladigan kallakdan (4) foydalaniladi va unga botma po‘lat kamera (3) o‘rnatiladi, 

---

381 
atmosfera bosimini ushlab turadi. Ishlatishda quduqning kamerasi azot bilan to‘ldiriladi; 
xizmat ko‘rsatishda yoki tamirlashda ustki jihoz orqali shlang bilan suv ustidagi 
kemadagi kapsula (1) yordamida havo uzatiladi va brigadada uch kishi xizmat 
ko‘rsatadi. Kapsula kameraning biriktiruvchi etagiga (2) o‘rnatilgan bo‘ladi va 
ochiladigan yuk (5) orqali tutashtiriladi. Xuddi shunday sxemadan alohida bosimli 
quvur uzatmalarning markaziy neft yig‘uv punktlari bilan biriktirishda qo‘llaniladi. 
Bunda hamma kerakli operatsiyalar suvning ustida amalga oshiriladi. 
Suv tagida chuqur joylashgan uglevodorodli konlarni istiqbolli o‘zlashtirish 
(chuqurligi 600÷900 metr) tayanchlarga tortiladigan platformalar bilan bog‘liq bo‘lib, 
dengizning tubiga qoqilgan qoziqlarga quvurlarni bog‘lami yordamida (zanjirlar yoki 
troslar) mahkamlanadi hamda boshqa suzub tashuvchi neft kon jihozlariga ham 
biriktiriladi. Bunday holatlarda barqaror gidrotexnik inshootlardan farqi dengiz 
konlarini jihozlashning bahosi dengizning chuqurligiga bog‘liq bo‘lmaydi. Bunda
inshootning seysmik mustahkamligi oshadi hamda dengizdagi neftgaz koni qisqa 
muddatda ishlatishga topshiriladi, QSOT (quduqlarni suv ostida tugallash) fondi 
oldindan burg‘ilash platformasi yordamida burg‘ilangan bo‘lishi mumkin; kon 
jihozlarini tezlik bilan almashtirib favvora usulidan gazlift usulida qazib olishga o‘tish 
mumkin; tayanch tortilgan platformani dengizda boshqa chuqurlikda joylashgan bir 
kondan boshqasiga ko‘chirish mumkin; noqulay gidrometrologik sharoitda joylashgan 
rayondan qulay rayonga ko‘chirish mumkin; favqulotdagi vaziyatlar paydo bo‘lganda 
o‘z vaqtidan oldin ko‘chirish mumkin. Dengiz konlaridan gaz qazib olishda 
suyultirilgan tabiiy gaz ishlab chiqara oladigan suzuvchi zavodlardan foydalanish 
istiqbolli hisoblanadi. 
42.4-rasm. Dengizda quduqlarni tugallashda qo‘llaniladigan “quruq” nomli sxema: 
1- kapsulalar; 2- biriktiruvchi etak; 3- po‘lat kamera; 4- quduq kallagi (boshchasi); 5- 
ochiq yuk.