O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti gidrotеxnikaga kirish

12.2. Gidrotexnika qurilishini tashkil qilish asoslari

Gidrotexnika qurilishiga sarflanadigan xarajatlarning samaradorligi ko’p jihatdan ishlab chiqarishning qay darajada tashkillashtirilganligiga va qanday boshqarilishiga bog’liq.

Tashkil qilish – bu barcha mehnat elementlarining biror bir jarayonni asoslash, tayyorlash, ishga tushirish, tartibga solish bo’yicha samarali birlashtirish bo’yicha tadbirlar tizimidir. Оdamlar mehnati, ish qurollari, mehnat predmetlari va bazalari mehnat elementlari deyiladi.
Ijrochilar (ishchilar, xizmat ko’rsatuvchi va yordamchi xodimlar, injener –texnik xodimlar) mehnatini tashkil qilish quyidagi masalalarni hal etishni taqoza etadi: amaldagi qoidalar va qonunlarga asosan ishga qabul qilish; barcha toifadagi ishchi – xizmatchilarni o’qitish, malakasini oshirish, zveno, brigada, bo’limlarni tuzish; mehnatni ilmiy tashkil qilish talablariga mos keluvchi ishchi o’rinlarini tashkil qilishni ta‘minlash va xizmat ko’rsatish; ishlarni me‘yorlash; topshiriq berish va ishlarni qabul qilish; rag’batlantirish va taqdirlash; mehnatni muhofaza qilish; mehnatga haq to’lash.
Ishlarni tashkil qilish tadbirlariga quyidagilar kiradi: ishni texnik xujjatlar va texnik qo’llanmalar bilan ta‘minlash, ishlarni bajarish texnologiyasini ishlab chiqish, o’zlashtirish, joriy etish va takomillashtirish; ishlarni barcha zaruriy resurslar (materiallar, qurilmalar, mashinalar, energiya, suv va b.) bilan ta‘minlash; ishlarni kompleks mexanizatsiyalash va uni uzluksiz usulda olib borish; ishlarni loyihaga mos ravishda, yagona va soha me‘yorlari talablariga amal qilgan holda bajarish; ish sifatini nazorat qilish va ishni qabul qilish; joylarda ish va ishchilarga xizmat ko’rsatish; ishlarni xavfsiz usullarda olib borishni ta‘minlash.
12.3. Ishlarni olib borish loyihasini
ishlab chiqish

Respublikamizda gidrotexnika ob‘ektlarini loyihalash ishlarini loyiha - qidiruv va ilmiy tadqiqot institutlari (O’zdavmeliosuvloyiha, Suv loyiha birlashmasi va h.) amalga oshiradi.

Gidrotexnika ob‘ektlari qurilishi oldindan ishlab chiqilgan ishni tashkil qilish loyihasi (ITKL) va ishni olib borish loyihalari (IOBL) asosida amalga oshiriladi. Har bir qurilish ob‘ekti loyihasiga bosh muhandis tayinlanadi va u loyihalashning butun davri davomida loyiha-qidiruv va ilmiy-tadqiqot ishlarini tashkil qiladi va unga texnik rahbarlik qilishni amalga oshiradi, loyihaning sifatiga va qurilish smeta qiymatining to’g’ri aniqlanganligiga javob beradi. Loyihaning har bir bo’limiga bosh muhandis o’rinbosarlari tayinlandi.

Loyihalashning har bir bosqichida ma‘lum bir masalalar hal etiladi.

ITKL asosan sug’orish tizimlari va gidrotexnik inshootlar kompleksi uchun ishlab chiqiladi.

IOBL ITKL ga asosan ishlab chiqilib, uning tarkibiga quyidagilar kiradi: tizim yoki inshootlar kompleksi qurilishining kalendar rejasi (to’rsimon yoki chiziqli kalendar grafik); ITKLda ko’zda tutilgan tayyorgarlik ishlari hajmi va bajarilish grafigi; qurilish maydonchasiga asosiy materiallar, yarim fabrikat, konstruktsiyalarni tashib keltirish grafigi; ishchi kuchlari, asosiy qurilish mashinalari va mexanizmlari, tashish vositalariga bo’lgan talabning yig’ma grafigi; doimiy va vaqtinchalik tashish yo’llari, elektr ta‘minoti sxemalari, kranlarni joylashtirish va boshqalar ko’rsatilgan alohida inshoot yoki kompleksning qurilish bosh rejasi; murakkab ishlarni bajarish texnologik xaritasi; xavfsizlik texnikasi tadbirlari; jarayonlar bo’yicha ish sifatini nazorat qilish sxemalari.

IOBLni loyihalash tashkiloti, bosh pudratchining texnik xizmat bo’limi yoki bosh pudratchi tomonidan jalb etilgan boshqa loyihalash tashkiloti amaldagi me‘yoriy hujjatlar asosida tuzadi.

Belgilangan tartibda tasdiqlangan IOBL qurilish boshlanishidan 2 oy oldin qurilish tashkilotiga yetkaziladi.