O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Ikkinchi guruh - chopqi dehqonchiligi
xo'jalik-madaniy tipga Indoneziya, Filippin, 
Hindixitoy va Hindistonning ayrim mayda xalqlari kiradi. Ular o'troq holda yashab, shudgorlash 
dehqonchilikdan bexabar bo'lganlar. Asosan, tugunak va ildizmevali ekinlar, qisman bahori, turli 
palma, banan, shakarqamish kabi o'simliklar ekib yetishtirganlar. Uy hayvonlaridan it, cho'chqa va 
parranda saqlangan. Uylarini ustunli sinchdan mustahkam qilib, loydan, ba'zan bambukdan 
qurganlar. Taomlarida asosan, o'simlik mahsulotlari ishlatiladi, go'shtga nisbatan baliq ko'proq 
iste'mol qilinadi. Mazkur xo'jalik tipiga mo'tadil va salqin iqlimli baland tog' dehqonchiligi ham 
kiradi (asosan, tibetliklar). Ular qishloq xo'jalik ekinlaridan arpa, suli, qisman bug'doy, kandir, 

---

qorabug'doy (grechixa) ekadilar, uy hayvonlaridan qo'y, echki va qo'tos boqadilar. Uylari somonli 
loydan, guvala va xomg'ishtdan, ba'zan yog'och va toshdan qurilgan. Taomida har xil non, sut 
mahsulotlari va go'sht, ichimlikdan choy ishlatiladi. Baland tibet tog'larining shimoli va g'arbida 
chorva bilan shug'ullanuvchi xalq o'ziga xos xo'jalik — madaniy tipiga ega. Ular eng baland salqin 
yassi tog'liklarda qo'tos, sarliq (qo'tos bilan sigir chatishmasi), qo'y, echki, yirik shoxli qoramol va 
yilqilardan iborat kichik poda bilan tor doiradagi yaylovlarda ko'chib yurganlar. 
Osiyoning serquyosh issiq iqlimli, serunum tuprog'i, rang-barang tabiati bu yerda uzoq 
o'tmish - neolit davridan dehqonchilik va chorvachilik xo'jaliklarining turli tiplarini paydo bo'lishiga 
imkon yaratgan. Eng yangi arxeologik kashfiyotlarga qaraganda (ayniqsa, Janubi-g'arbiy, Markaziy 
va Sharqiy Osiyodagi neolit makonlari), juda keng hududda qurg'oq dasht va tog' etaklarida chopqi 
dehqonchiligi bilan shug'ullangan qabilalar yashagan. Ular don (asosan, bug'doy va suli), poliz 
(ayniqsa, qovoq) ekinlari ekkanlar, o'troq holda yashab yirik va may da shoxli mol saqlaganlar, turli 
hunarmandchilik ishlari bilan (kulolchilik, to'qimachilik va hokazo) shug'ullanganlar. Uylari 
to'g'riburchak shaklida bo'lib, somonli loy, xomg'ishtdan qurilgan, sopol idishlarda turli obinon, 
atala va o'simlik mahsulotlarini pishirib iste'mol qilganlar. Mazkur madaniyat negizida dastlabki 
jamiyatlar paydo bo'la boshlagan.