O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti pedagogika instetuti «tillar» fakulteti

10.3. Teodolitni o’rnatish qismlari:
Shtativ -
metall yoki yog’ochdan yasalgan 
yerdan birmuncha ko’tarilib, ishlash uchun 
qulaylik 
tug’diradi. 
Shovun 
- oddiy va optik bo’ladi. Oddiy 
shovun - og’irligi 100 - 150 gr. keladigan 
uchli 
metall 
qadoqtoshdan 
iborat. 
Taglik
- teodolitning ish qismini shtativga 
birlashtiradi. 
Adilak
- geodezik asboblarning o’qlarini 
gorizontal yoki vertikal holatga keltirish 
hamda ish paytida asbobning holatini 
kuzatish uchun xizmat qiladi. Adilak silindrik 
va 
doiraviy 
bo’ladi. 
Teodolitning 
ish 
qismlari:
Limb
- metall yoki shishadan ishlanadi. Limb - teng qilib shtrixlarga bo’linadi. Limb 
bo’laklarining har 10
o
, 5
o 
, yoki 1
o 
qiymati soat strelkasi yo’nalishi bo’yicha 0
o 
dan 
360
o 
gacha raqamlar bilan belgilangan. 

---

Alidada
- doira, o’qi limb vtulkasi ichiga kirib turadi. Gorizontal va vertikal 
burchaklarni o’lchashda bu burchaklar teodolitining gorizontal va vertikal doiralariga 
proyeksiyalanadi va limbdan alidada ko’rsatkichi yordamida sanoq olinadi. 
Vernyer 
limbdan sanoq olish aniqligini oshirish uchun alidadaga chizilgan shkaladan 
iborat. Vernyer aniqligi t q l/nQ1. l - limb bo’lak qiymati.n - bo’laklar soni. 
Limb 
va 
vernyerdan 
sanoq 
olishda 
lupadan 
foydalaniladi. 
Qarash trubasi
- asosiy ish qismidan biridir, nuqtani aniq nishonga olish uchun xizmat 
qiladi. 
Teodolitning turlari.
Teodolitlar tuzilishi, aniqligi va boshqa xususiyatlari jihatidan bir 
necha xil bo’ladi.Limbning taglikka biriktirilishiga qarab - oddiy va takroriy 
teodolitlarga bo’linadi. Oddiy teodolitlar - limb taglikka aylanmaydigan qilib 
biriktirilgan. 
Takroriy
teodolitlar - limb taglikka aylanadigan qilib biriktiriladi, bu teodolitlar bilan 
aniqroq o’lchash mumkin. Shuning uchun ko’proq takroriy teodolitlar ishlab 
chiqarilmoqda. 
Teodolitlar limbi shishadan yoki metalldan ishlab chiqiladi.