O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti magistratura bo‘limi

Ko’rsatgichlar (sm)
Ko’rsatgich izohi
1	5 va undan past	Yetarli bo’lmagan rivojlanish
2	5 – 8	O’rtacha rivojlanish
3	8 va undan past	Yaxshi rivojlanish

5. Funksional tayyorgarlikni baholash. Funksional tayyorgarlik organizmning hayotiy faoliyatini ta’minlovchi asosiy tizimlarning holati, ularning ish qobilyatini tavfsiflaydigan jarayondir [2.3]. Nafas olish faoliyatini baholash. Bunda Gench va Shtange sinamasidan foydalaniladi. Aytib o`tish kerakki, ikkala sinama oralig`ida 5 minut dam olish zarur.
5.1. Gench sinamasi. O`tirgan holatda, nafas chiqarilgandan keyin nafasni tutib turishga asoslangan bo`lib quyidagicha amalga oshiriladi: dastlab nafas olib, nafas chiqarib, nafas olib keyin tinch holatda nafas chiqarib barmoqlar bilan burun qisiladi va nafas tutib turiladi. Quyidagi jadvalda Gench sinamasi uchun baholash mezonlari keltirilgan.
2.4-jadval.
Gench sinamasi uchun baholash mezonlari
(Monakhova, 2014)

№	Olingan natijani baholash	Nafas chiqarganda nafasni tutib turish (sekund)
1.	A’lo	40 dan ko`p
2.	Yaxshi	30—40
3.	O`rtacha	25—30
4.	Yomon	25 dan kam

Agar nafas chiqargandan keyin nafas tutib turish vaqti 25 sekundan kam bo`lsa, u holda nafas olish tizimining funksional imkoniyatlari yetarli bo`lmaydi.

5.2. Shtange sinamasi. Bu sinama olingan nafasni tutib turish jarayoni bilan amalga oshiriladi va quyidagcha bajariladi: 3 marta nafas olib nafas chiqarilgandan keyin olingan nafasning 4 dan 3 qismi tutib turiladi. Nafasni tutib turish vaqtini sekundomer yordamida o`lchanadi. Quyidagi jadvalda Shtange sinamasi uchun baholash mezonlari keltirilgan.
2.5-jadval.
Shtange sinamasi uchun baholash mezonlari
(Monakhova, 2014)

№