|
5-Mavzu: Faoliyati va muloqot
Faoliyatning ta’rifi. Faoliyat faollikning shaxsga xos turi sifatida vujudga kelib, u o‘zining psixologik alomatlari bilan xatti xarakatdan tafovutlanadi. Inson faolligida anglanilgan maksad mavjudligi tugrisida muloxaza yuritish uchun xar xil xususiyatli bir kancha omillarga murojaat kilinadi. Faoliyatning motivlari. Faoliyatning to‘zilishi. Harakat, nazorat, boshqarish. Muloqot tо‘g‘risida umumiy tushuncha. Muloqotning kо‘p rejali xarakteri. Muloqot axborot almashish tarikasida. Muloqot shaxslararo ta’sir sifatida. Muloqot kishilarning о‘zar'o bir-birini tushunishi tariqasida. Nutq tо‘g‘risidagi tushuncha. Nutq turlari va uning vazifalari. Nutqning vujudga kelishi va uni idrok qilish. Nutqning о‘sishi. Inson hayotida nutqning ahamiyati. Insonga verbal va noverbal, paralingvistik ta’sir kо‘rsatish.
6 – Mavzu: Psixik jarayonlar
Diqqat inson faoliyatining barcha turlarini muvaffakitli amalga oshirishning ularning samaradorligini ta’minlovchi muxim shartlardan biridir. Diqqatning fiziologik asoslari. Jaxon psixologiya fanida diqqat nazariyalari. Diqqat aqliy faoliyatning barcha turlarida ishtirok etadi. Diqqat muayyan obyektga tuplanishi kup jixatdan insonning xis-tuygusi, irodaviy sifati, qiziqishi kabilarga bog‘liqdir. Diqqatning turlari. Ixtiyoriy, ixtiyorsiz, ixtiyoriydan so‘ngi diqqat. Diqqatning umumiy xususiyatlari.
Inson atrof muxitdagi moddalar shaklini xarakatlar kurinishini, ularning xossalarini o‘ziga xos-xususiyatlarini sezgi organlari yordamida sezgilar orkali biladi. Psixologiyada sezgilaning fiziologik asosini va mexanizmlarini kuzgatuvchining o‘ziga mutlok mos bulgan analizatorlar ta’siri natijasida yuzaga keluvchi asab jarayoni uning tizimi to‘zilishi tashkil qiladi. Psixologiya fanida sezgi nazariyalari. Sezgilarning retseptor va reflektor nazariyalari. Analizatorlar. Sezgilarning umumiy qonuniyatlari va sezgirlik. Sezgining neyrofiziologik asoslari. Sezgi turlarining psixologik tavsifi. Sezuvchanlik va uni o‘lchash. Adaptatsiya. Sezgilarning o‘zaro munosabati. Sensiblizatsiya. Sineztiziya. Sezuvchanlik va mashqlar.
Idrokning ta’rifi va uning xususiyatlari. Idrokning predmetligi, yaxlitligi va srukturaligi. Appersepsiya. Idrokning anglangan bo‘lishi. Idrokning fiziologik asoslari. Idrokning turlari. Fazoni idrok qilish, Vaqtni idrok qilish, Harakatni idrok qilish. Illuziya va golyutsinatsiya.
Tafakkurning ta’rifi. Tafakkur-insonning akliy faoliyatini yukori shakli real olamni aks yettirishining umumlashgan va bevosita usuli bo‘lib, obyektlar orasidagi bogliklik bilim jarayoni yangi bilimlarni ochish ijodiy, muammoli masalalarni yechishga qaratilgan jarayondir.
Xissiy bilish va tafakkur. Tafakkur va nutq. Tafakkur jarayonlari: analiz, sintez, umumlashtirish, mavhumlashtirish, taqqoslash, konkretlashtirish, klassifikatsiyalash, sitsemalashtirish. Tafakkur formalari: hukm, xulosa chiqarish, tushunchalar. Tafakkur turlari. Tafakkur va masala yechish. Tafakkurning individual xususiyatlari.
Xotira atrof muxitdagi voke’likni bevosita va bilvosita, ixtiyoriy va ixtiyorsiz ravishda, passiv va aktiv xolda reproduktiv va produktiv tarzda verbal va noverbal shaklda, mantikiy va mexanik yul bilan aks yettiruvchi yesda olib kolish, yesda saklash qaytadan yesga tushirish, unitish xamda tanish yeslashdan iborat psixik jarayon aloxida va umumiylik namoyon kiluvchi ijtimoiy xodisa barcha taassurotlarni ijodiy qayta ishlashga yunaltirilgan mnemik (yunon mnema-xotira) faoliyatdir.
Xotiraning psixologik nazariyalari. Xotiraning fiziologik nazariyalari. Xotiraning bioximik nazariyalari. Xotira turlari: harakat, emotsional, obrazli, so‘z-mantiqiy, ixtiyorsiz, qisqa muddatli, operativ xotira. Xotira jarayonlari. Esda olib qolish, qayta esga tushirish, esda saqlash, unutish. Xotiradagi individual farqlar.
Psixologiyada xayol tafakkur singari bilish jarayonlaridan biri hisoblanib, u insoniy ichki va tashqi xususiyatini va izlanishini faoliyatida, muayyan darajaga ega bo‘lgan muammoli va vaziyatning vujudga kelishi va uning xal kilinishida ishtirok etadi.
Xayol turlari tug‘risida umumiy tushuncha: passiv, aktiv, shirin, ijodiy, qayta tiklovchi xayol. Xayolning muxim tomonlaridan biri-uning ijodiyot va shaxs munosabatining yaxlit holda talkin qilish xususiyatidir. Xayolning analitik-sintetik xususiyati. Xayol jarayonlarining fiziologik asoslari Xayol shakllari tugrisida tushuncha.
Xayol va muammoli vaziyat. Fantaziya. Orzu. Bolalarning o‘yin va kattalarning ijodida fantaziyaning o‘rni.
Do'stlaringiz bilan baham: |
