O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi servis xizmati fanidan

Parrak-parrak qilib asosan piyoz to’g’raladi, so’ng qovuriladigan kartoshka, ba’zi salatlar uchun bodring, choyga beriladigan limon kundalangiga qalinligi 0,5 sm keladigan gildirakcha qilib kesiladi.
Pishirilgan xasip, qazi xam iste’mol qilish oldidan parrak-parrak qilib kesib qo’yiladi.
Lunda-lunda qilib go’sht, dumba yog’, ba’zida salat uchun pomidor, ayrim xollarda suyuqosh uchun kartoshka to’g’raladi. Bunda mahsulotni bir xil shaklda to’g’rashga erishib bo’lmaydi, ammo og’irligi, xajmi taxminan bir xil bo’lishi kerak.
Tilish usulida ba’zi taomlar uchun pomidor, murabbolarga olma, bexi, dasturxonga keltiriladigan qovun, tarvuz kesiladi. Tilishda mahsulotning bandidan uchiga qarab pichoqtortiladi va bir necha teng bo’laklarga ajratiladi.
Qirqish – Ko’k piyoz va oshko’klarni maydalash. Buning uchun masalliq taxtaga qo’yilib, chap qo’l bilan ushlangan xolda pichoqbilan maydalanadi. Qirqish chopishga o’xshab ketadi, lekin kirqilgan masalliq yirikroq, chopilgandagidek bir-biriga ilashib ketmagan bo’lishi kerak.
Pishirish uchun ishlatiladigan masalliqlar to’g’ri, qoidali qilib tayyorlansa, taom tez pishadi, tarkibidagi foydali moddalar yaxshi saqlanib qoladi, lazzatli bo’ladi.
Uchinchi qoida.
Pazandalik asboblaridan to’g’ri foydalana bilish xamd pishirish usullarini durust bajarishni talab qiladi.
Pishiriladigan masalliqning turi ko’p: don, sabzovot, meva, go’sht, yog’, baliq, sut, tuxum, xamir mahsulotlari va hoqazo. Bularning xar biri boshqalariga qaraganda mutlaqo boshqacha pishiriladi. Shuning uchun pishirishning bir necha xil texnologik usullari kelib chiqqan.

1. 
   Qovurish: a) ochik qovurish (kabob pishirish); b) yoqqa qovurish (avval xup dog’langan yog’da masalliq qizartirib pishiriladi). Bu usul bilan tayyorlangan taomning lazzati yaxshi, kaloriyasi ko’p bo’ladi; v) jazlash (ozgina yoqqa ko’p masalliq solib, seli chikkach miltiratib pishirish).
   
2. 
   Qaynatib pishirish: a) suvda qaynatish; sutda qaynatish.
   

Qaynatib pishirish usullarining axamiyatliligi shundaki, qancha kuchli olov berilsada, masalliq suyuqlikka botib turgani uchun xaroratning 100 gradusdan xech oshib ketmasligini ta’minlaydi. Binobarin, inson uchun zarur moddalar qo’yib ketmaydi. Ular erib suyuqlikka qo’shiladi – taom totli bo’ladi. Biroq, qaynatishda sharaklatib yuborish yaramaydi, chunki qattiq kaynaganda pishirilayotgan mahsulotning sirti qotib bagridagi moddalar eritmaga aylanmay qoladi va qaynatma taom ko’piklashib, (ayniqsa sho’rva) bemaza chiqadi. Mildiratib qaynatilganda esa masalliq xar-xil bo’lib, tarkibidagi ozuqa moddalari yaxshi eriydi va g’oyat mazali chiqadi. Demak, taomni tez va lazzatli qilib pishirish kuchli olov berilishiga bog’liq bo’lmay, balki ma’lum texnologik usullarda to’g’ri foydalana olishdadir.

3. 
   Bug’lash: a) Qasqonda bug’lash; b) qozonda dimlash. Ayni usullarda tayyorlangan taomlarning fiziologik axamiyati g’oyat katta, ular organizmga yaxshi singadi. Bug’lash va dimlash idishning kopkogini jips yopik turishini talab etgani uchun bug’ bilan birga xavoga uchib ketadigan ba’zi (masalan, S belgili darmondori) moddalar taom tarkibida ko’proq saqlanib qoladi.
   

Bug’lash - pishirishning eng oson usulidir. Shuning uchun taom tayyorlashni o’rganayotgan kishilar ushbu usulda pishirshni o’rgansalar yaxshi natija beradi. Qasqonda, masalan, faqat mantinigina emas, ko’p xil mahsulotlarni pishirsa bo’ladi. Siz bir parcha go’sht olib tuz va zira sepingda, archilgan kartoshka bilan birga qasqonga qo’ying. Yarim soatdan so’ng lazzatli va foydali taom tayyor bo’lganini ko’rasiz, vaqtingiz esa bexuda sarf bo’lmaydi.

4.