O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti «gumanitar fanlar kafedrasi»

Turli xil yuzalarda albedo miqdori 
Yuza turi 
Yuza 
Albedo, % 
 
Tuproqlar 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qor va muz 
qoplami 
 
 
 
 
 
 
Osimlik qoplami 
 
 
 
 
 
 
 
2-jadval
Quyosh radiatsiyasining Yer yuzida turli kengliklarda taqsimlanishi 
Kengliklar 
0
0 
10
0 
20
0 
30
0 
40
0 
50
0 
60
0 
70
0 
80
0 
90
0 
 
Quyosh 
radiatsiyasi 
kal/sm
2 
187 
183 
172 
163 
148 
128 
105 
81 
66 
61 
3-jadval 
Punktlar 
I 
II 
III 
IV 
V 
VI 
VII 
VIII 
IX 
X 
XI 
XII 
Pavlovsk 
Vashington 
Toshkent 
25 
173 
65 
70 
243 
119 
194 
337 
186 
269 
418 
293 
341 
484 
332 
389 
513 
541 
445 
491 
522 
296 
438 
511 
176 
357 
387 
69 
292 
225 
19 
205 
124 
11 
155 
58 

---

184 
V. Talabalarning modul dasturi yordamida mustaqil ishlarini tashkil etish. Xar bir o’quv 
topshirig’i yakunida talabalar jamoasi bilan savol-javob,o’quv-munozarasi o’tkazish.
VI. O’quv dasturini yakunlash.. 
VII.Yangi mavzu boyicha talabalar bilimini nazorat qilish va baholash. 
VIII. Uyga vazifa berish:Laboratoriya mashg’ulotini oxiriga yetkazish. 
berish. 
Laboratoriya mashg’uloti № 3 
MAVZU: ATMOSFERADAGI NAM
Laboratoriya mashg’ulotining ta’limiy maqsadi:
Atmosfera tarkibidagi suv bug’lari, 
namlik, absolyut va nisbiy namlik, tuman, bulut, yoginlar xakidagi talabalarning ma’ruzada 
egallagan bilimlarini mustaxkamlash. 
Laboratoriya mashg’ulotining jihozlash
: Bulut turlarinig rasmlari, yog’in o’lchagich 
asbobining rasmi, mavzuga oid jadvallar . 
Laboratoriya mashg’ulotida qo’llaniladigan texnologiya
: An’anaviy o’qitish 
texnologiyasi, interfaol metodlarning kichik guruhlarda o’qitish metodi. 
Laboratoriya mashg’ulotining borishi
: 
I. Tashkiliy qism. 
II.Talabalarning mashg’ulot mavzusi, maqsadi, borishi va mustaqil bajariladigan o’quv 
topshiriqlari bilan tanishtirish. 
III. Yangi mavzuni o’rganish. 
a) Talabalrni kichik guruhlarga ajratib, guruhlar tomonidan belgilangan va o’quv topshiriqlarini 
mustaqil ravishda, sifatli bajarishga erishish. 
b) o’quv materialini yahlit xolda qayta ishlab chiqilishini amalga oshirish. 
IV. Yangi mavzu yuzasidan kichik guruhlar o’rtasida savol-javob, o’quv bahsi, munozaralar 
tashkil etish. 
Laboratoriya mashg’ulotining rejasi: 
1.Atmosfera tarkibidagi suv bug’lari. 
2.Havodagi namlik. 
3.Bulutlar. 
Laboratoriya mashg’uloti topshiriqlari: 
1. 1-jadval ma’lumotlaridan foydalanib turli xaroratda xavoning namga toyinishi uchun 
zarur bulgan suv bug’lari mikdorini aks ettiruvchi egri chiziq chizing. 
2. Qilli gigrometr va yog’in o’lchagich asboblarining rasmini al’bomga chizing, ishlash 
usulini o’rganing va ularga adabiyotlardan foydalangan xolda tavsif yozing. 
3. Namlikni aniqlashga doir masalalar yechish: 
Nisbiy namlikni aniqlash uchun o’sha joy xavosining absolyut namligi va havoning 
maksimal toyinishi uchun zarur bo’lgan suv bug’i miqdori ma’lum bo’lishi kerak. Buning uchun 
quyidagi tenglamadan foydalaniladi: 
N=a x 100/b
N – nisbiy namlik, a – absolyut namlik yoki 1mі xavoning toyinishi uchun zarur 
bo’lgan suv bug’i; b – havoning maksimal toyinishi uchun zarur bo’lgan suv bug’i. 
Masalalar: 

---

185 
1. Ma’lum xaroratda xavoning absolyut namligi 8,00 gr, havoning maksimal toyinishi uchun 
zarur bo’lgan suv bug’i 10,0 gr bo’lsa, unda xavoning nisbiy namligi qanchaga teng bo’ladi. 
2. 30
0
S haroratda absolyut namlik 15 gr. ga teng. Nisbiy namlikni aniqlang. 
3. -10 
0
S haroratda absolyut namlik 1,15 gr. ga teng bo’lsa, nisbiy namlikni aniqlang. 
4. Sinf xonasida hajmi 200 m
3
havo bor bulib, uning harorati 20 
0
S bulsa, bu havo o’zida qancha 
suvni tutib turishi mumkin? 
5. 20
0
haroratda nisbiy namlik 60 % bo’lsa, ushbu haroratda absalyut namlik nechaga teng 
bo’ladi? 
6. Adabiyotlardan foydalanib turli balndliklarda bulutlarning tarqalishi klassifikatsiyasi nomli 2-
jadvlni to’ldiring. 
1-jadval