О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti о‘zbek tili о‘qitishning amaliy metodikasi

So’zlarning o’z va ko’chma ma‘nosi 
1-topshiriq. 1-ish.
Gaplarni o’qing, o’z va ko’chma ma‘noda qo’llangan so’zlarni 
aniqlng. 

---

1. Labing xanda otsin, mayli tonggacha, 
Kulgularing singib botsin jonggacha. 
G’animatim, shabnam urar bonggacha 
Qayғu seli qalbda giryon, parishon. (O’. Xidir) 
2.Daryo suvini sel toshirar, 
Odam qadrini meynat oshirar. (Maqol) 
3.Yulduzlar ostida o’tirib oshom, 
Yulduzday olis bir qizni esladim. 
Siz mendan ranjimang, unutmang tamom – 
Ko’zlari yulduzim, sizni esladim. (O’. Xidir) 
2-ish. 
Yuqoridagi matnda berilgan sel, yulduz so’zlarining ma‘nodoshlarini toping. 
Namuna:
1-gapdagi sel(qayg’u seli), 3-gapdagi yulduz(ko’zlari yulduz) so’zlari 
ko’chma ma‘noda qo’llangan bo’lib, qayg’u seli – g’am-qayg’uning haddan ziyodligi, 
ortiqligini bildirsa, yulduz(ko’zlari yulduzim) shaxs – qiz ma‘nosini ifodalagan. 2-gaplagi 
sel, 3-gapdagi yulduz o’z ma‘nosida qo’llangan. Sel – jala; jala yoki qor erishidan hosil 
bo’lgan kuchli suv oqimi. Yulduz – osmon jismi. 
3-ish. 
Sel va yulduz so’zlarining uyadoshlarini toping. 
Namuna:
sel, jala, yomg’ir, qor, do’l... Yulduz, oy, Quyosh, Saturn, Neptun, 
Vnera(Zuhra) ...
2-topshiriq. 
Quyida berilgan gaplarni o’z va ko’chma ma‘noli 
so’zlarni 1-topshiriq namunalari asosida tahlil qiling. 
1. Necha ming yillar sadosi unda bo’lmish barqaror, 
Necha ajdod san‘atin oliymaqom etgay maqom. (J. Jabborov) 
2. Mana majlis ochiq, kim gapiradi? Hech kimdan sado chiqmadi. (A. Qahhor)