O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 
 
 
5-chizma. Xizmatlar xususiyatining umumiy tavsifi 
 
5-chizmadagi  xizmatlarni  tahlil  qilib  marketingda  taniqli  olim  F.Kotlerning 
(2002)  –  «Xizmatlar  –  bu  harakatlar  ko‟rinishdagi  ob‟ektlarni  sotishdir»  degan 
sermazmun, falsafiy so‟zlarini keltirish o‟rinli deb hisoblaymiz. 
Kvartalnov V.A. (2008) ham turistik xizmatlarni tiplarga ajratish va ularning 
mohiyatini  to‟liq  anglatadigan  so‟z  jumlalarini  ham  birini-biriga  bog‟lash,  gap 
tuzishning ancha murakkabligini alohida ta‟kidlaydi (6-chizma). 

---

12 
 
Iqtisodiyotda  1940  yillardan  boshlab  xizmatlar  ko‟rsatishning  o‟rni  sezila 
boshladi  va  marketingda  xizmatlar  sohasi  bozori  tadqiq  qilina  boshlandi.  Lekin 
hozirgacha xizmat tushunchasiga umumiy aniqlovni, mohiyatni belgilaydigan so‟z 
berilgan emas. Yuqorida ta‟kidlaganimiz ka‟bi hozircha F.Kotlerning – «Xizmatlar 
–  bu  harakatlar  ko‟rinishidagi  ob‟ektlarni  sotishdir»  degani  bilan  chegaralanib 
turilmoqda. 
Xizmatlar  bozorida  sotuvchini  qiynaydigan  vaziyat  ham  juda  e‟tiborga 
molik.  Sotuvchi  xizmatni  bozorga  chiqarar  ekan  mijozga  o‟z  molini  ko‟rsata 
olmaydi,  mijoz  ham  oladigan  molini,  mahsulotini  ko‟ra  olmaydi.  Xuddi 
shuningdek,  turist  turistik  kompaniyadan  tur  yo‟llanmani  olar  ekan.  U  faqat  tur-
yo‟llanmada  so‟zlar  bilan  keltirilgan  xizmatlar  va  yo‟llanma  shartlari  bajarilishi 
davomida ko‟rsatilgan xizmatlarni sotib oladi. 
 
 
 
Turistik xizmatlardagi farqlanuvchi  
tavsiflar 
 
 
 
Saqlashga yaroqsizlik 
 
Xizmatlarning sezilmasligi 
 
 
 
Mavsumiy tebranishlarga 
moyilligi 
 
Aniq makonlarga bog‟liqligi, 
bog‟langanligi 
 
 
 
Turistik xizmatlarni sotish va 
ularni iste‟mol qilishning vaqt 
aniqliklariga to‟g‟ri kelmasligi 
 
Turistik bozorda ishlab 
chiqaruvchilar va iste‟molchilarning 
hududiy jihatdan biri-biridan 
ajralganligi 
 
 
 
Xaridor mahsulotni olish va iste‟mol qilish uchun ma‟lum masofani bosib 
o‟tishi